Yirtqich-o‘lja tizimi o‘zaro munosabati modeli Muallif: Mengliyev sh. Qo`shilgan sana: 2014-08-30 Yirtqich-o‘lja sistemasi o‘zaro munosabati modeli

1) yirtqichning soni faqat o'lja soni bilan cheklangan;

2) berilgan yirtqichning o'ljani yeyish tezligi faqat o'lja populyatsiyasining zichligiga bog'liq va yirtqichlar populyatsiyasining zichligiga bog'liq emas.

Keyin (9.15) tenglamalar shaklni oladi.



Haqiqiy turlarning o'zaro ta'sirini tavsiflashda, tenglamalarning o'ng tomonlari biologik voqelik haqidagi g'oyalarga muvofiq konkretlashtiriladi. Ushbu turdagi eng mashhur modellardan birini ko'rib chiqing.

Ikki hasharot turining o'zaro ta'siri modeli (M AcArtur, 1971)

Biz quyida ko'rib chiqadigan model, turlardan birining erkaklarini sterilizatsiya qilish orqali zararli hasharotlarga qarshi kurashishning amaliy muammosini hal qilish uchun ishlatilgan. Turlarning o'zaro ta'sirining biologik xususiyatlaridan kelib chiqib, quyidagi model yozildi

 (9.16)

Bu yerda x, y- ikki turdagi hasharotlarning biomassasi. Ushbu modelda tasvirlangan turlarning trofik o'zaro ta'siri juda murakkab. Bu tenglamalarning o'ng tomonidagi ko'phadlarning shaklini aniqlaydi.

Birinchi tenglamaning o'ng tomonini ko'rib chiqing. Hasharotlar turlari X turlarining lichinkalarini yeyish da(a'zo + k 3 y), lekin turning kattalari da turlarining lichinkalarini yeyish X turlarining ko'pligiga bog'liq X yoki da yoki ikkalasi (a'zolar - k 4 xy, - y 2). Kichkina uchun X turlarning o'lim darajasi X uning tabiiy o'sishidan yuqori (1 – K 1 + k 2 x - x 2 < 0 kichikda X). Ikkinchi tenglamada atama k 5 turning tabiiy o'sishini aks ettiradi y; – K 6 y - bunday turdagi o'zini o'zi cheklash,– K 7 x- turning lichinkalarini eyish da hasharotlar turlari x, k 8 xy – turlarning biomassasini oshirish da turning kattalar hasharotlari tomonidan ovqatlanish tufayli da turlarining lichinkalari X.