Yillik paralaks va yulduzlargacha masofalarni aniqlash. Yulduzlarning o’lchamlari va massalarini hisoblash. Reja



Download 137 Kb.
bet7/7
Sana30.08.2021
Hajmi137 Kb.
#159904
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Yillik paralaks va yulduzlargacha masofalarni aniqlash. Yulduzla

Yulduz larning nomi

Tashqi qatlami temperaturasi, mln K

Diametri (Quyosh diametriga nisbatan)

Massasi (Quyosh massasiga nisbatan)

O`rta

zichligikg/m3

Yerdan uzoqligi pk

Bosh ketma-ketlik
















Orion

0,028

7

27

130

-

Spika

0,020

5

11

140

47,7

Vega

0,012

2,2

2,8

280

8,1

A Prosion

0,007

1,8

1,2

280

3,5

Kentavr A

0,006

1,0

1,0

1410

4,8·10-6

Kryuger 60A

0,003

0,41

0,30

6300

-

Gigantlar
















Kapella V

0,0065

7

3,3

15

-

Kapella A

0,0055

12

4,2

3,3

13,7

Arktur

0,0042

26

11

1

11,1

Pegas

0,003

141

14

7·10-3

-

O`ta gigantlar
















Rigel

0,0013

33

40

1,4

200

Deneb

0,0011

35

35

1,1

170

Kanopus

0,008

85

50

1,1

55,5

Antares

0,0032

328

50

1,4·10-3

52,5

Betelgeyze

0,003

300-400

14

6·10-4

9,0

Oq karliklar
















Yeridian A

0,00125

0,016

0,31

11·107

-

Sirius V

0,0094

0,029

0,89

52·106

2,7

Van Maanen yulduzi

0,008

0,007

0,12

42·107

-



Eslatma: Eng kichik yulduzlarga Kit yulduz turkumidagi Leyten (№468-500), Keyper yulduzi va Volf №457 yulduzlari kiradi. Bu oq karliklarning diametri 1200km, 6000km va 4600km.ga tengdir. O`lchami jihatidan eng katta yulduzlar S Oltin baliq va VV Sefey yulduzlari bo`lib, ularning diametri Quyosh diametridan 1400 va 1200 marta kattadir. Yulduzlar diametri 0,4 dan 2000 Quyosh diametri oralig`ida bo`ladi.

Massasi jihatidan eng kichik yulduz Ross 614 bo`lib, uning massasi 0,08 Quyosh massasiga teng. Yulduzlar massasi 0,04 dan 100 Quyosh massasi oralig`ida bo`ladi. AS+70o8247 oq karlik yulduzining zichligi Quyosh zichligidan taxminan 10mln. marta katta bo`lib, 36·109kg/m3 ga teng. VV Sefey yulduzining o`rtacha zichligi 10-5kg/m3 bo`lib, normal sharoitda havo zichligidan 120000 marta kichikdir.

Ayrim yulduzlarning markaziy qismidagi zichligi quyidagicha: A Yeridian – 6,8·108 kg/m3, Sirius V – 5,5·108 kg/m3, Van Manen – 1,5·109 kg/m3.

Jadvalda osmondagi eng yorug` 20 ta yulduz keltirilgan. Bu yulduzlar uchun ko`rinma va absolyut yulduz kattaliklari keltirilgan, ular ko`rinma yulduz kattaligi bo`yicha joylashtirilgan.



Yulduz nomi

Yulduz kattaligi

Ko`rinma

Absolyut

Sirius

-1,46

+1,4

Kanopus

-0,75

-4,4

Arktur

-0,05

-0,3

Vega

+0,03

+0,5

Kentavr

+0,32

+4,76

Kapella

+0,08

-0,6

Rigel

+0,13

-7,5

Prosion

+0,34

+2,67

Betelgeyze

+0,42

-6,1

Axernar

+0,47

-2,0

ß Kentavr

+0,59

-3,4

Altair

+0,76

+2,3

Krest

+0,79

-4,7

Aldebaran

+0,86

-0,7

Antares

+0,91

-2,7

Spika

+0,97

-2,4

Polluks

+1,14

+1,0

Fomalgaut

+1,16

+2,0

Deneb

+1,25

-6,2

Regul

+1,35

-0,7



Eslatma: Quyoshning ko`rinma yulduz kattaligi -26,78 Oyning (to`lin Oy) -12,71. Yorug`lik manbai 1 lyuks yoritilganlik hosil qilsa, uning yulduz kattaligi -13,78 ga teng Quyoshning absolyut yulduz kattaligi +4,9.

Mavzuga oid didaktik va texnik vositalar, foydalanilgan jihozlar:

Quyosh va ba’zi gigant yulduzlarning solishtirilishi aks ettirilgan plakatlar, kadoskop.



O’qitish uslublari: og’zaki bayon qilish, savol-javob, darslik bilan ishlash, tadqiqot metodlari.

Adabiyotlar:

M.Mamadazimov Astranomiya: Akademik litsey va kasb-hunar

kollejlari uchun darslik .184-189 betlar

M.Mamadazimov Astronomiyadan o’qitish kitobi


Nazorat savollari


  1. Yillik parallaks deb nimaga aytiladi?

  2. Yulduzlargacha bo`lgan masofalar qanday aniqlanadi?

  3. Yulduzlarning yorqinligi deb nimaga aytiladi?

  1. Absolyut yulduz kattaligi deb nimaga aytiladi?

  2. Bir parsek deb nimaga aytiladi?

  3. Yulduzlarning massalari qanday aniqlanadi?

  4. Yulduzlarning o`lchamlarini qanday formula asosida hisoblash mumkin?




Aim.uz


Download 137 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish