X ulosalaning ob'ektivlik tamoyili test o'tkazayotgan odamning sub'ektiv ustanovkalarga tobe boMmasligi, test olingan
natijalardan kelib chiqqan holda ilm iy asoslangan bo’lib, validli va ishonchli m etodika yordamida o'tkazilgan bo‘lishi shart.T aklif qilinayotgan tavsiyalarning sam aradorlik tamoyilida tavsiyalar albatta taklif qilinayotgan odamga yordam berishi shart.Test natijalari asosida tak lif qilinayotgan tavsiyalar befoyda tasodifiy holatlami keltirib chiqarmasligi kerak.
Psixodiagnostika bilan shug‘ullanuvchi odam larga maxsus malakaviy talablar qo‘yiladi. Asosiylari quyidagilardir:
nazariy tayyorgarlik;psixodiagnostik metodikalarni va ulami o ‘tkazish shartsharoitlarini mukammal bilishi;biron-bir m etodikani amaliyotda qo‘llay olishda zaruriy tajribaga ega bo'lishi.Har qanday psixodiagnostik metodika yo‘q joydan paydo bo'lmaydi, balki (tashxislash) o'rganilayotgan ob'ektning psixologik nazariyasi asosida vujudga keladi va rivojlanadi. Masalan, inteliekt testlari, intellektning hayotiy voqeliklarda namoyon bo‘lishi,aham iyati. tuzilishi va uning tabiati haqidagi ilmiy tasaw urlarga asoslanadi. Shaxs testlari, shaxsning tuzilishi, shaxs xususiyatlarining taraqqiyoti va tabiati, ilmiy ma'nosi haqidagi nazariyalarga asoslanadi.Psixodiagnostik m etodikalardan to‘g‘ri foydalana olish uchun
albatta uning nazariy asoslarini bilish shart, aks holda psixodiagnost tadqiqot natijalarining analizi, sharhlash va xulosalarda xatoliklarga yo’l qo‘yishi mumkin.Eksperim entator biron-bir psixologik testni mukammal o'zlashtirib olmagan b o is a va hech bolm aganda o ‘zida boshqa bir odam da sinab ko'rm agan b o ‘lsa, uni qollashga haqli emas. Shaxsni o*z xohishisiz psixologik tadqiqotga jalb qilish man qilinadi, faqat ba'zi bir hodisalar bundan mustasno, ya'ni sud tibbiyot
am aliyotlari agar qonun bilan chegaralanmagan bo‘lsa.Psixologik testlar o ‘tkazishdan oldin sinaluvchi, tadqiqot
jarayonida o 'zi anglamagan holda, o ‘z fikri va hissiyotlari haqida ma'lum otlar berib turishi to‘g ‘risida ogohlantirib qo'yilishi kerak.Har bir odam agar qonun bilan chegaralanm agan b o ‘lsa, test natijalarining qachon, kim tom onidan va qanday maqsadda qo‘llanilishi haqida bilishga haqlidirlar.Psixologik test natijalari tadqiqot o ‘tkazgan shaxs tom onidan
sinaluvchiga tushunarli boMgan shaklda tayyorlab taqdim qilinadi.Voyaga etmagan bolalar bilan o‘tkazilgan test natijalarini ularning ota-onalari yoki ulam ing o ‘rnini bosuvchi shaxslar bilishga haqlidir.Agar test shaxsning psixologik taraqqiyot darajasini aniqlashm aqsadida o ‘tkazilsa, u holda sinaluvchi nafaqat testning maqsadini,balki kim tomonidan nima asosida test natijalarining xulosasi chiqarilishini bilishga haqlidir.Amaliyotda psixologik testlarni qo’llashda asosiy javobgarlik ulardan foydalanayotgan shaxslar, tashkilotlar va psixologlar zimmasidadir.
Do'stlaringiz bilan baham: |