Yillarda O‘zbekiston iqtisodiyotida tebranishlar, ishsizlik va A. Ouken qonunining amal qilish xususiyatlarini tahlil qilish



Download 215,77 Kb.
bet2/2
Sana01.06.2022
Hajmi215,77 Kb.
#628208
1   2

Ishsizlikning oqibatlari

  • Ijtimoiy xarajatlari (social costs):
  • jinoyatchilikning o’sishiga olib keladi (bosqinchilik, o’grilik, mulkning

    vayron qilinishi);

    o’z joniga qasd qilish darajasi oshadi;

    so’g’likda muammolar paydo bo’ladi (yurak huruji, aqliy zaiflik, stress..);

Ishsizlikning oqibatlari

  • Iqtisodiy xarajatlari (economic costs):
  • Yalpi ichki mahsulot uzilishi (gross domestic product gap or output gap)

  • Potensial va haqiqiy Yalpi ichki mahsulot (YaIM):
  • Potensial YaIM- barcha resurslardan foydalanilganda iqtisodiyotning

    ishlab chiqarish qobiliyatining umumiy qiymati;

    Haqiqiy YaIM- ishlab chiqarilgan pirovard tovar va xizmatlarning qiymati;

  • YaIM uzilishi=Potensial YaIM-Haqiqiy YaIM

Ishsizlik sabablari

  • Yuqorida ta’kidlab o’tilganidek, YaIM ning qisqarishi ishsizlikning ortishiga olib keladi shu sababli YaIM ning kamayishiga olib keladigan barcha sabablar ishsizlikning ham bilvosita sababchisi hisoblanadi.Jumladan, Iste’molchilarnining daromadi kamayishi ularning xarid qobiliyati(purchasing power)ga ta’sir qiladi mamlakatda yalpi talab(aggregate demand) kamayadi, oqibatda yalpi taklif(aggregate supply) ham qisqaradi. Yalpi taklif qisqarishi kamroq maxsulot va xizmatlar yaratilishidan dalolat beradi. Mahsulot ishlab chiqarish esa albatta ishchi kuchi orqali amalga oshiriladi, mahsulot ishlab chiqarish kamayadigan bo’lsa ishchi kuchi ish bilan ta’minlanmay qoladi natijada ishsizlik vujudga keladi. Quyidagi sabablar ham ishsizlikning oqibati hisoblanadi: Foiz stavkalari, soliqlar, Davlat siyosati va hokazolar…

2000-2010 yillarda O‘zbekiston iqtisodiyotida ishsizlik darajasi


Hududlar

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

O'zbekiston Respublikasi

0.4

0.4

0.4

0.3

0.4

0.3

0.2

5.0

4.9

5.0

5.4

Qoraqalpog'iston Respublikasi

1.7

1.7

1.5

1.1

1.0

1.0

0.8

7.0

7.0

6.9

7.4

Andijon

0.3

0.3

0.3

0.2

0.2

0.1

0.1

5.9

5.8

5.4

5.8

Buxoro

0.3

0.3

0.1

0.1

0.1

0.1

0.1

4.5

4.4

4.9

5.2

Jizzax

0.3

0.3

0.3

0.2

0.3

0.3

0.3

4.2

4.1

4.5

5.7

Qashqadaryo

0.3

0.3

0.2

0.2

0.3

0.3

0.3

5.2

5.0

5.1

5.8

Navoiy

1.0

0.5

0.6

0.6

0.9

0.6

0.7

5.0

4.9

5.1

4.9

Namangan

0.5

0.3

0.3

0.4

0.3

0.4

0.3

6.0

5.8

5.4

5.9

Samarqand

0.4

0.5

0.5

0.3

0.3

0.2

0.2

5.5

5.4

5.4

6.0

Surxondaryo

0.2

0.2

0.2

0.3

0.2

0.1

0.2

4.8

4.7

5.0

5.8

Sirdaryo

0.4

0.7

0.4

0.4

0.4

0.2

0.3

4.1

4.0

4.4

4.5

Toshkent

0.1

0.1

0.1

0.1

0.1

0.1

0.1

4.0

3.9

4.5

4.1

Farg'ona

0.2

0.3

0.2

0.1

0.1

0.1

0.1

5.5

5.4

5.5

5.7

Xorazm

0.5

0.8

1.0

1.3

1.6

0.9

0.6

4.8

4.7

5.2

5.5

Toshkent sh.

0.3

0.3

0.2

0.2

0.2

0.2

0.2

3.3

3.3

3.4

3.3

2010-2020 yillarda O‘zbekiston iqtisodiyotida ishsizlik darajasi


Hududlar

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

O'zbekiston Respublikasi

5.0

4.9

4.9

5.1

5.2

5.2

5.8

9.3

9.0

10.5

9.6

Qoraqalpog'iston Respublikasi

6.6

6.4

6.2

5.4

5.3

5.4

6.0

9.5

9.1

10.5

10.1

Andijon

5.3

5.3

5.4

5.6

5.6

5.6

6.0

9.6

9.2

10.9

9.9

Buxoro

4.9

4.7

4.8

5.2

5.5

5.4

5.5

9.0

8.9

10.6

9.8

Jizzax

5.2

5.0

5.1

5.4

5.2

5.4

5.0

9.4

9.2

11.0

10.1

Qashqadaryo

5.3

5.3

5.2

5.5

5.5

5.3

6.1

9.7

9.3

11.1

10.2

Navoiy

4.7

4.9

5.2

5.2

5.0

5.0

5.2

8.7

8.5

9.4

8.8

Namangan

5.4

5.3

5.2

5.3

5.2

5.3

5.8

9.5

9.1

10.6

9.7

Samarqand

5.5

5.4

5.3

5.6

5.7

5.7

6.5

9.7

9.3

11.0

9.9

Surxondaryo

5.4

5.2

5.2

5.5

5.5

5.6

6.7

9.5

9.3

11.1

10.2

Sirdaryo

4.3

4.0

4.3

4.6

4.9

4.4

5.1

9.6

9.3

11.0

10.2

Toshkent

3.8

3.6

3.6

3.9

4.1

4.1

5.2

9.0

8.9

10.5

9.4

Farg'ona

5.0

5.0

4.8

5.4

5.4

5.5

6.4

9.7

9.3

10.9

10.0

Xorazm

5.2

5.3

5.3

5.5

5.4

5.5

5.7

9.5

9.1

10.9

9.9

Toshkent sh.

3.4

3.3

3.4

3.6

3.8

3.6

4.5

7.9

7.4

8.0

7.0

Ouken qonuni (Okun’s law)

  • Real YaIM hamda ishsizlik darjalari o’rtasida teskari aloqa mavjud ya’ni yuqori darajadagi ishsizlik Real YaIMni kamaytirishi mumkin va aksincha past ishsizlik (4-5 foiz tabiiy ishsizlik) Real YaIM ning yuqori bo’lishini ta’minlaydi.
  • 1% ishsizlik (ishsizlik darajasidan tabiiy ishsizlik darajasi ayrilgandan so’ng) darajasi YaIM uzilishini 2.5% ga o’stirishi mumkin
  • YaIM uzilishi= 2.5*(haqiqiy ishsizlik-tabiiy ishsizlik)*Haqiqiy YaIM

Ouken qonuniga asosan O’zbekistonda YaIM uzilishi(GDP gap)ni aniqlash (tabiiy ishsizlik 4 fozi deb olingan!)

  • 2010 yil(YaIM- 78 936.6 mlrd.so’m ishsizlik darajasi 5.4 foiz)
  • YaIM uzilishi=2.5*0.014*78 936.6=2 762.8 mlrd.so’m

  • 2011 yil (YaIM- 103 232.6 mlrd.so’m, ishsizlik darajasi 5 foiz)
  • YaIM uzilishi=2.5*0.01*103 232.6=2 580.8 mlrd.so’m

  • 2012 yil (YaIM- 127 590.2 mlrd.so’m, ishsizlik darajasi 4.9 foiz)
  • YaIM uzilishi= 2.5* 0.009*127 590.2= 2 870.8 mrld.so’m

  • 2013 yil (YaIM- 153 311.3 mlrd.so’m, ishsizlik darajasi 4.9 foiz)
  • TaIM uzilishi=2.5*0.009*153 311.3=3 449.5 mrld.so’m

Ouken qonuniga asosan O’zbekistonda YaIM uzilishi(GDP gap)ni aniqlash (tabiiy ishsizlik 4 fozi deb olingan!)

  • 2021-yil (YaIM-734 587.7 mlrd.so’m, ishsizlik darajasi 9.6 foiz)
  • YaIM uzilishi=2.5* 0.056*734 587.6= 102 842.3 mlrd.so’m

  • Potensial YaIM=Haqiqiy YaIM+YaIM uzilishi
  • Potensial YaIM= 734 587.6+102 842.3=837 429.9 mlrd so’m


Download 215,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish