|
Namangan v.iloyati 2018 yilning yanvar’-dekabr’ oylarida sanoat mollari ishlab chiqarish hajmlari
TAHLILI
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mln, so’mda
|
|
Jami
|
yirik korxonalar
|
mikrofirmalar va kichik korxonalar
|
2018 yil
|
2017 yil
|
%
|
jamidagi ulushi
|
2018 yil
|
2017 yil
|
%
|
jami-dagi ulushi
|
2018 yil
|
2017 yil
|
%
|
jamidagi ulushi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Viloyat bo’yicha
|
5 743 728,9
|
4 614 570,7
|
111,9
|
100,0
|
1 749 480,5
|
1 184 821,6
|
123,1
|
100,0
|
2 815 202,7
|
2 259 426,7
|
113,3
|
100,0
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Foydali qazilmalar qazib olish (tog’-kon sanoati va ochiq konlarni ishlash) mahsulotlari
|
18 779,2
|
16 492,9
|
104,4
|
0,3
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
18 454,9
|
16 199,4
|
104,4
|
0,7
|
Ishlab chiqaruvchi sanoat mahsulotlari
|
5 398 578,3
|
4 354 810,8
|
111,5
|
94,0
|
1 471 247,0
|
994 010,2
|
123,2
|
84,1
|
2 793 926,0
|
2 240 611,4
|
113,4
|
99,2
|
Oziq-ovqat va ichimliklar ishlab chiqarish
|
1 238 325,0
|
1 162 379,5
|
97,3
|
21,6
|
331 557,7
|
261 144,6
|
102,9
|
19,0
|
447 464,4
|
375 416,6
|
111,6
|
15,9
|
engil sanoat
|
2 326 732,3
|
1 775 859,4
|
111,0
|
40,5
|
728 788,5
|
453 262,8
|
133,2
|
41,7
|
1 301 817,6
|
1 022 567,8
|
110,4
|
46,2
|
Kimyo mahsulotlari
|
70 081,0
|
64 263,6
|
106,0
|
1,2
|
6 596,6
|
6 248,2
|
103,1
|
0,4
|
63 006,6
|
57 569,6
|
106,4
|
2,2
|
Asosiy farmatsevtika mahsulotlari va farmatsevtika preparatlari
|
180 767,6
|
114 517,0
|
150,1
|
3,1
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
180 767,6
|
114 517,0
|
150,1
|
6,4
|
Boshqa nometall mineral buyumlar
|
200 187,9
|
176 522,1
|
102,6
|
3,5
|
0,0
|
2 085,2
|
0,0
|
0,0
|
123 466,7
|
108 130,3
|
105,7
|
4,4
|
Asosiy metallar
|
76 003,9
|
52 422,2
|
125,3
|
1,3
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
73 768,2
|
50 369,2
|
125,9
|
2,6
|
Mashina va asbob-uskunalardan tashqari tayyor metall buyumlar
|
243 595,6
|
159 129,4
|
135,3
|
4,2
|
17 305,8
|
9 816,9
|
176,3
|
1,0
|
197 831,0
|
148 576,2
|
116,9
|
7,0
|
Elektr uskunalar
|
203 009,5
|
100 060,7
|
145,5
|
3,5
|
170 993,3
|
70 907,6
|
156,3
|
9,8
|
32 016,2
|
29 153,0
|
105,0
|
1,1
|
boshqa turdagi maxsulotlar
|
859 875,5
|
749 657,0
|
101,5
|
15,0
|
216 005,0
|
190 544,8
|
163,6
|
12,3
|
373 787,8
|
334 311,6
|
107,7
|
13,3
|
Elektr energiyasi, gaz, bug’ va konditsiyalangan havo
|
249 841,1
|
206 556,6
|
107,1
|
4,3
|
206 682,7
|
156 716,8
|
107,6
|
11,8
|
|
|
|
0,0
|
Suv bilan ta’minlash, kanalizatsiya, chiqindilarni yig’ish va qayta foydalanish bo’yicha xizmatlar
|
76 530,3
|
36 710,4
|
193,2
|
1,3
|
71 550,8
|
34 094,5
|
193,8
|
4,1
|
2 821,8
|
2 615,9
|
105,2
|
0,1
|
Balandlik mintaqalanish qonuniyatlarini o’rganish.
Namangan viloyati nafaqat O’zbekistonda, balki butun Markaziy Osiyo hududida takrorlanmas tabiiy manzaralarga egaligi bilan ajralib turadi. Viloyat Markaziy Osiyoning “javohiri” hisoblangan Farg’ona vodiysining shimoliy qismida joylashgan bo’lib, cho’zilgan to’rtburchakni eslatadi hamda g’arbdan sharqqa 130 km, shimoldan janubga 35 km.dan 80 km.ga qadar cho’zilgan. Hududi 7,44 ming kv.km. O’zbekistonning Farg’ona vodiysi viloyatlari o’rtasida hududi kattaligi jihatdan birinchi o’rinda turadi. SHimol va shimoli-sharqdan Qirg’iziston Respublikasining Jalolobod viloyati, shimoli-g’arb va g’arbdan Toshkent viloyati va Tojikiston Respublikasining So’g’d viloyati, janub va janubi-sharqdan Farg’ona viloyatining Qo’qon guruhi tumanlari hamda Andijon viloyati bilan chegaradosh.
Namangan viloyati rel’efining hosil bo’lishida poleazoy erasining ikkinchi yarmidagi kuchli tog’ hosil bo’lish jarayonlaridan tortib, to bugungi kunda ham davom etayotgan turli tektonik jarayonlar, daryo va soylarning oqizib kelgan turli jinslari hamda intensiv inson faoliyatining ta’siri kuchlidir. Namangan viloyatida bir-biri bilan bog’liq rel’ef holatiga ko’ra quyidagi mintaqalarni ajratish mumkin:
Tekislik mintaqasi;
Adirlar mintaqasi;
Adirorti va tog’oldi tekisliklari mintaqasi;
Tog’oldi mintaqasi;
O’rtacha va baland tog’lar mintaqasi.
1. Tekislik mintaqasi. Markaziy Farg’ona tekisliklaridan boshlab, Norin va Sirdaryo vodiysi qayiri I, II, III terrasalarini hamda tor mintaqa hosil qiluvchi bir necha tog’ daryo va soylarning konussimon yoyilmalarini, konuslar oralig’idagi patsliklarni o’z tarkibiga oladi. Tekisliklarning dengiz sathidan mutloq balandligi Sirdaryoning chap sohili tekisliklarida (Mingbuloq tumani) 400-500 m bo’lsa, o’ng sohil qismida 500-550 m.dan iborat. Tekisliklar hosil bo’lishiga ko’ra, akkumlyativ tekisliklar sanalib, allyuvial’, prolyuvial’ va dellyuvial’ jinslarning qalin qatlamlaridan iborat. Yer usti shimol va shimoli-g’arbga tomon 0,0002 – 0,00030 qiyalik hosil qiladi.
Namangan viloyatida eng past hudud Sirdaryoning chap sohili, asosan Mingbuloq tumani va Pop tumanining bir qismi (Qoraqalpoq va Achchiqko’l) bo’lib, botqoqlashgan, sho’rlashgan (ayrim joylar kuchli sur’atda sho’rlashgan), qum barxanlari mavjud bo’lsada, nihoyatda intensiv sur’atda o’zlashtirilishi oqibatida grunt suvlari ko’tarilmoqda.
Norin va Qoradaryo oralig’i (Uchqo’rg’on va Norin tumanlari), tekislik mintaqasining eng sharqiy qismi hisoblanadi va Norin daryosining qadimgi konussimon yoyilmasi bo’lib, shimoldan janubga tomon bir oz pasayib boradi.
N.A.Vasil’kovskiy, O.K.Lange va boshqa bir qator geolog olimlar Sirdaryo vodiysini qayirni ham qo’shib 3 ta terrasaga ajratganlar.
I terrassa, ya’ni daryo qayiri unchalik keng emas, faqat ayrim joylarda 3-4 km.ga yetadi. Yer usti tuzilishida botqoqlashgan qismlar va o’tloqlar xarakterli bo’lib, keyingi yillarda sholi yetishtirishda foydalanilmoqda.
Sirdaryoning II terrasasi 2-4 m balandlikdan iborat bo’lib, kengligi 3-7 km.ni tashkil qiladi.Terrassa chap sohilda Mingbuloq tumani hududida yaqqol ko’zga tashlanib turadi.
Sirdaryoning III terrassasi o’ng sohilda adroldi konussimon yoyilmalari bilan qo’shilib ketgan. Garchi tekislik mintaqasi Norin va Sirdaryo vodiysidan iborat bo’lsada, uning ayrim qismlari tabiiy-geografik jihatdan (avvalo, tuproq qatlami, suv ta’minoti, yer osti suvlarining sathi) bir-biridan farq qiladi.
Namangan viloyatida tekisliklar yaxlit maydonni hosil qilmaydi, aksincha xalqasimon (garchi bir-biri bilan bog’lanmagan bo’lsada) tarzda o’rab olgan adirlar bu tekisliklarni bir-biridan ajratib turadi.Natijada tekisliklar, adiroldi va adirorti tekisliklari deb yuritiladi. Garchi, Markaziy Farg’ona tekisliklarini o’tgan asrning 50-yillaridan intensiv o’zlashtirish boshlangan bo’lsada (hozirda o’zlashtirilmagan qum barxanlari va tepaliklari bir necha ming gektar qolgan, xolos), o’ng sohil tekisliklari, soylarning konussimon yoyilmalari qadimdan sug’orma dehqonchilik kuchli rivojlanganligi (buni bir necha metr qalinlikdagi agroirrigatsion qatlamlar tasdiqlaydi) bilan ajralib turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
