Yigirish texnologiyasi

Zamonaviy yuqori ishlab chiqarish tezligiga ega bo‘lgan yigirish uskunalarida ip ishlab chiqarish uchun paxta tolasining hususiyatlarga qo‘yilgan talablar (HVI uskunasida sinalgan)

T/r	Yigiriladigan ip oraliqlari (Ne)	Tola uzunligi	Mikroneyr	Solishtirma uzilish kuchi (g/tex)	Pishib yetilganlik indeksi
1	Karda ipi
	20 Ne dan kam	26-27 mm	4.0-4.6	24-27	0.85
2	Qayta tarash va karda ipi
	20 dan – 32 gacha	28-30 mm	3.6-4.2	27-30	0.84
	33 dan – 45 gacha	30-32 mm	3.5-3.8	29-31	0.84
	46 dan – 60 gacha	32-34 mm	3.3-3.6	30-32	0.84

1.10-jadval

O‘rta tolali paxta partiyalarining kritik ko‘rsatkichlari bo‘yicha klassifikatsiyasi (HVI tizimida aniqlangan)

T/r	Sinf	Tola uzunligi	Mikroneyr	Pishganlik indeksi	Kalta tolalar miqdori (12.7 mm) (SFC) %	Stock %
1	A + +	> 31	3.5-4.2	> 0.85	< 7.5	13
2	A +	30-31	3.5-4.3	> 0.85	< 8.0	30
3	A	29-30	3.6-4.3	> 0.85	< 9.0	35
4	B	28-29	3.6-4.3	> 0.84	> 9.0	20
5	C	Ko‘rsatkichlar keltirilmagan				2
Taxminiy ma’lumotlarga asoslangan

1.10- jadvalda HVI tizimida tolalarning uzinlik ko‘rsatkichlari, mekroneyrlari, pishib yetilganlik indeksi, kalta tolalar miqdori (%da) va zahira foizlari asoslari xom ashyoni sinflar bo‘lingan[3].

Uster HVI 1000 da avtomatik ravishda xom ashyoning 11 ta sifat ko‘rsatkichlarini aniqlash bilan yigiruvchanlik indeksi qiymatini beradi. Yigiruvchanlik indeksi asosida yigiriladigan sifatli ip ishlab chiqarish mumkin yoki mumkinmasligi 1.11– jadvalda ko‘rsatib o‘tilgan.

1.11-jadval

Yigiruvchanlikni barqaror indeksi bo‘yicha ruxsat etilgan klassifikatsiya

T/r	Sinf	Yigiruvchanlikni barqaror indeksi (SCI)
1	A + +	150 dan yuqori
2	A +	140-149
3	A	130-140
4	B	120-129
5	C	120 dan past

Uster tehnologest firmasi tipli saralanma tuzishda yigiruvchanlikni barqaror indeksi “Spinning Consistency Index” (SCI) ishlatish bo‘yicha tavsiyalar keltirgan. Uster HVI 1000 da avtomatik ravishda xom ashyoning 11 ta sifat ko‘rsatkichlarini aniqlash bilan yigiruvchanlik indeksi qiymatini beradi va bu qiymatdan tashqari yigiruvchanlik indeksi aniqlash uchun kerakli qiymatlarni ham olishimiz asosida yigiriladigan sifatli ip ishlab chiqarish mumkin yoki mumkinmasligi 1.12– jadvalda ko‘rsatib o‘tilgan.

Jadvalda keltirilgan qiymatlardan foydalanib (1.4) va (1.5) formulalar orqali yigiruvchanlikni barqarorlik indeksi (SCI) aniqlaymiz.

- yarim yuqori o‘rtacha uzunlik-24-35 mm;

-solishtirma nisbiy uzish kuchi-18-36 gs/teks;

- mikroneyr -2,8-5,8

HVI 1000 da paxtaning nur qaytarish va sarg‘ishlik darajasini baholash orqali (1.4) formuladan foydalanib yigiruvchanlikni barqarorlik indeksi (SCI) aniqlaymiz.

(1.4)

HVI 1000 da paxtaning nur qaytarish va sarg‘ishlik darajasini baholash qiymatlari bo‘lmaganda (1.5) formuladan foydalanib yigiruvchanlikni barqaror indeksini (SCI) aniqlaymiz.

(1.5)

Yigiruvchanlikni barqaror indeksi (SCI)ni ipning xossalarini bashorat qilish uchun qo‘llab bo‘lmaydi, lekin uni qo’llash orqali ipni sifatini oshirishga erishish mumkin.

Uster tehnologest firmasi yil davomida (SCI) indeksini qo’llash orqali chiziqiy zichligi 27 teksli ipni ishlab chiqarish uchun tuzgan tipli saralanma natijalari 1.11-rasmda keltirilgan. Keltirilgan grafiklarni tahlil qilganimizda shuni ko‘rish mumkinki (SCI) indeksi qiymatlarini nazorat qilish orqali tuzilgan tipli saralanmada toylarni yangisi bilan almashtirilganda ham ipning xususiyatlari o‘zgarmasligi va texnologik jarayonlarning bir teks ketishini ko‘rishimiz mumkin.

hafta (a)

hafta (b)

1.11-rasm. (SCI) indeksi samarasini tipli saralanma tuzishda qo’llab (a) ip pishiqligi va (b) yigirishdagi uzilishlari keltirilgan

1.12-jadval

«USTER HVI» asbobida olinadigan paxta tolasi sifati tavsiloti (ko‘rsatkichlari)

№	Sifat tavsifi	Belgilanishi	O‘lchov birligi	Qiymati	Uster® STATISTICS kategoriyasi
1	Mikroneyr	Micronaire – (Micronaire)	-	4,69	75%
2	Yarim yuqori o‘rtacha uzunlik	UHML	mm	28,30
3	Bir xillik ko‘rsatkichi	Uniformity Index – (UI – Unit:%)	%	82,2	50%
4	Tola tutamdagi pishiqligi	Bundle Strengh, - (StrenghUnit:gf/tex)	gf/tex	29,7	25%
5	Nur qaytarishi	Reflectance – (Rd, Unit:%)	%	82,2	5%
6	Sarg‘ishlik	Degree of yellowness – (+b)	%	9,9	50%
7	Ifloslik	Trash count on surface – (Trash count)CNT	-	27	50%
8	Ifloslik	Trash surface area – (Area, Unit:%)	%	0,31	25%
9	Kalta tolalar indeksi	Short Fiber Index – (SFI)	%	8,5	25%
10	Yigiruvchanlikni barqarorlik indeksi	Spinning Consistency Index – (SCI)	-	128	50%
11	Etilganlik indeksi	Mat	-	0,87	-

Jadval tahlilidan korxonaga keltirilgan tola bir xilligi va sarg‘ishligi, iflosligi, yigiruvchanlik indeksi bo‘yicha 50 % li kategoriyaga, nur qaytarishi bo‘yicha 5%li qolgan ko‘rsatkichlari esa 25% li kategoriyaga to‘g‘ri kelishi aniqlandi. SHunday qilib, tola sifat ko‘rsatkichi bo‘yicha 50 % li kategoriya deb qabul qilinishi muikin.

O‘lchash natijalarini hisoblash. Barcha hisoblashlar HVI 900 SA tizimining dasturlastirilgan ichki mikroprotsessori yordamida har bir hisobga olingan namuna bo‘yicha amalga oshiriladi, bunda parallel tekshirishlar natijalarining o‘rtacha qiymat natijalari ko‘rsatilgan (1.12-rasm).

Paxta tolasi ko‘rsatkichlari bo‘yicha o‘lchashlarning yakuniy natijasi printer 12 dan chiqariladi. Ta’minlovchi va iste’molchining o’zaro kelishuviga asosan bosma ko‘rinishda chiqqan ko‘rsatkichlar nomenklaturasi to‘ldirilishi yoki qisqartirilishi mumkin.

1.12-rasm. Paxta tolasini o‘rganuvchi yuqori samarador HVI 900 SA o‘lchov tizimi.

1- mikroneyr moduli; 2-rang/ifloslik moduli; 3- uzunlik/pishiqlik moduli; 4-elektron tarozi; 5-mikroneyr kamerasi; 6-paxta tolasining rang va ifloslik ko‘rsatkichlarini o‘lchash jarayonida oyna sathiga tola namunasini siquvchi plita; 7 - paxta tolasining rang va ifloslik ko‘rsatkichlarini o‘lchashda namuna joylashtirish uchun yorug‘lik darchasi; 8 - shtrixli kodni o‘quvchi moslama; 9 - fibrosempler - paxta tolasining uzunlik va pishiqlik ko‘rsatkichlarini o‘lchash uchun namunalarni taroqli qisqich vositasida oluvchi uskuna; 10 - kompyuterning alfavitli-raqamli klaviaturasi; 11 - rangli monitor; 12-printer.