Yerning ichki tuzilishi, geosferalari ularning fizik va kimyoviy xossalari

Aim.uz

Yerning ichki tuzilishi, geosferalari ularning fizik va kimyoviy xossalari

Yer shari quyidagi po'stlardan tashkil topgan: Yer sharini o'rab turgan birinchi qatlam-atmosfera yoki havo po'sti bo'lib, uning qalinligi, 500 km dan 2000 km gacha yetadi. U har xil gaz va suv bug'laridan tashkil topgan.

Ikkinchi qatlam dengiz va okeanlardan iborat va u gidrosfera po'sti deb ataladi. Gidrosfera (“Dengizning geologik ishi” degan mavzuga qarang) Yer sathining 71 foizini qoplaydi va uning o'rtacha qalinligi 3800 metrcha keladi.

Geologiya va geomorfologiya ilmining tekshirish bazasi bo'lgan yerning ichki qismi, asosan qattiq jinslardan tashkil topgan bo'lib, u litosfera (“litos” — tosh, “sfera” — qatlam) deb ataladi. Yerning bu qattiq qismini tashkil qiluvchi moddalar fizik, kimyoviy xususiyatiga qarab yana bir necha qatlamlarga bo'linadi.

Hozirgi vaqtda geofizik tekshirish usullaridan seysmik usul Yer qatlamlarining fizik holatini aniqlash imkonini beradi. Dala sharoitida va laboratoriyada olib borilgan seysmik tekshirishlarga ko'ra uzunasiga (bo'ylama) tarqaladigan seysmik to'lqin eng yuza qatlamlardan sekundiga 5,5-6,0 km/s tezlikda o'tadi. Yerning ichki qismidagi granit qatlamida ham seysmik to'lqin shunday (6,1 km\s) tezlikda o'tadi. Ostki qatlamlarning fizik holati har xil bo'lganligidan ularda to'lqinning o'tish tezligi ham har xildir.

Xilma-xil tog' jinslardan bo'ylama va ko'ndalang seysmik to'lqinlarning otish tezligi laboratoriya sharoitida (300S haroratda, 400 kg.sm2 bosimda) quyidagicha bo'ladi. (1-jadval).
1. Yerning ichki tuzilishi qanday?

2. Yerning geosferalari qanday ma’lumotlarga asosan ajratiladi?

3. Okean va kontinental' yer po'stlarini tuzilishi qanday?

TOG’ JINSLARINING SEYSMIK TO'LQINNING O'TISH TEZLIGI