|
Koatservatni hosil bo’lishi uchun eritmada ikki va undan ortiq har xil zaryadli yuqori molekulali moddalarning bir vaqtning o’zida mavjudligi asosiy shartlardan hisoblangan. Aftidan bunday sharoit dastlabki okean suvlarida mavjud bo’lgan.
Keyingi yillarda olib borilgan ilmiy-tadqiqot ishlari natijasiga ko’ra koatservatlar uchun quyidagi xususiyatlar xos:
-koatservat va muhit o’rtasida ma‘lum chegara bo’ladi. Koatservatda yuqori molekulali birikmalarning miqdori nihoyatda baland, ayrim hollarda bu molekulalarni miqdori 90% ga yetadi;
-koatservat holati faqat uning tarkibidagi moddalarnigina emas, balki tashqi muhit sharoitlarining qulayligi bilan ham belgilanadi.
Vodorod kolloidlari bir, ikki va undan ortiq valentli kationlar, harorat koatservatni hosil qiluvchi moddalarni o’zaro eruvchanlik qobiliyatiga ta‘sir qiladi va uning barqarorligini belgilaydi. Koatservat bilan turg’un suyuqlikni ajratib turuvchi parda orqali koatservat bu suyuqlikdan organik va anorganik moddalarni adsorbtsiya qiladi.
Suyuqlikning kontsentratsiyasi 0,001% bo’lganda ham adsorbtsiya sodir bo’lishi kuzatiladi. Bu jarayonning muhim tomoni shundaki, adsorbtsiya jamlash xususiyatiga ega. Shunday ekan, eritmadan faqat koatservat uchun zarur hisoblangan element shimiladi. Ilk okean suvlarida koatservat komplekslarini yaratish imkoniga ega bo’lgan organik birikmalarning turli-tuman turlari nihoyatda ko’p bo’lgan.
Koatservat suvda emas, balki turli-tuman organik va anorganik moddalar eritmasida sodir bo’lganligi tufayli koatservatlar bu moddalarni adsorbtsiya qilgan. Natijada koatservatning ichki tuzilishida o’zgarish sodir bo’lgan. Unda ma‘lum moddalardan iborat eritmalar parchalangan yoki yangilarining sintezi sodir bo’lib, ularda o’sish kuzatilgan. Yangi vujudga kelgan koatservat ximiyaviy tarkibining o’zgarishi, barqaror holatga o’tishi va nihoyat o’sish jarayoni sodir bo’lgan.
Koatservat tomchisining taqdiri ularning qaysi birining murakkabligi, tarkibini barqarorligi va almashinuvda ishtirok etish qobiliyati bilan belgilangan. Chunki koatservat tomchilari tarkibiga ko’ra mavjud muhit sharoitidagi koatservat tarkibidan juda kam farq qilgan. Shuning uchun ham ularning barqarorligi va uning nisbiy saqlanish darajasi ancha qiyin bo’lgan.
O’zi vujudga kelgan muhitda u qadar katta farqi bo’lmagan koatservatlar saqlanib, o’sish imkoniga ega bo’lgan. O’z tarkibiga ko’ra muhitdan keskin farq qilganlari esa parchvalangan. A.I.Oparin fikricha muhit sharoitiga moslashish qobiliyati mavjud barqaror koatservat tomchilari saqlanib, ularning o’sishi va rivoj topishi davom etgan.
Ma‘lum darajadagi kattalikka erishgach, ona koatservat tomchilari bola koatservat tomchilariga bo’linishi muqarrar. Vujudga kelgan bola koatservatlardan tuzilishiga ko’ra ona koatservat tuzilishiga mos bo’lganlari saqlanib o’sish va ko’payishda davom etgan. Ona koatservatlardan keskin farq qiladiganlari parchalangan. Tashqi muhit sharoitlari qulay bo’lgan hollarda ona va bola koatservat tomchilari o’z tuzilishini saqlash hamda o’sish, rivojlanish va bo’linishini davom etgan.
Koatservat tomchilarining o’sishi, ko’payishi va tabiiy shakllanishi million yillar davom etgan. Ularning son-sanoqsiz va nihoyatda ko’p qismi ilk okean suvlarida erigan va parchalangan. Shu bilan ularning bir qismi saqlangan. Ammo koatservat tomchisining saqlanishi ularning taraqqiy eta borishidan dalolat berar edi.
Koatservat tomchilarida tanlab adsorbtsiyalanish qobiliyatining shakllanishi ularning eng sodda vakillari uchun ham xos bo’lib, u asta-sekin modda almashinuvi hodisasiga o’xshab borgan.
Uzoq vaqt davom etgan tabiiy tanlanish davomida faqat yosh bola koatservat tomchilari o’ziga xos tuzilishini saqlab, qolgan qismi o’sish, rivojlanish va ko’payishda davom etgan. Binobarin, o’ziga o’xshash tuzilishga ega bo’lgan koatservat tomchilarining yaratish qobiliyati vujudga kelgan.
SHunday qilib, ularning turli-tumanligi va tashqi muhitga bo’lgan munosabati ham o’zgara borgan. Koatservat tomchilarida yangi o’ziga o’xshash koatservat tomchilarini yaratish qobiliyatining vujudga kelishi bilan hayot paydo bo’lishining ilk davri tugaydi. Koatservat tomchisi esa sodda tirik organizmga aylanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
