Yerda hayotning paydo bo'lishi

Hayotning dastlabki rivoji uchun zarur zamin. Ximiyaviy elementlarning yulduzlararo koinotda vujudga kelishini materiya evolyutsiyasining qonuniy jarayoni deb qarash mumkin. Lekin uni hayot tomon rivojlanishi (taraqqiyoti)da qulay muhit sharoitlar mavjud bo’lgan planetar sistema bo’lishi muqarrar.

Quyosh sistemasida mavjud ulkan Yupiter, Saturn singari planetalar ham o’z xususiyatiga ko’ra shunga o’xshash. Shunday ekan katta massaga ega planetalar hayot uchun yaroqsiz hisoblanadi.

Oy va Merkuriy tipidagi massasi nihoyatda kichik bo’lgan planetalar tortish kuchi intensivligi tufayli uzoq vaqt davomida hayot uchun zarur bo’lgan atmosferani tutib (o’zida saqlab) turish qobiliyatiga ega emas.

Quyosh sistemasidagi planetalar orasida yashashning birinchi sharti mavjud bo’lgan sharoit faqat Yer, Venera va qisman Marsda hisoblanadi.

Birinchi va ikkinchi shartlar ya‘ni optimal massa va optimal radiatsiya barqarorligi matematikada mavjud, ehtimol nazariya qoidalariga rioya qilgan holda hisoblanganda, aniqlanishicha hayot uchun optimal sharoit mavjud bo’lgan planeta massasi, quyosh planetasi massasining 0,001% ga teng. Bu demak A.I.Oparin va V.G.Fesenkovlarning fikricha, mavjud yulduzlarning faqat 100.000 dan, hatto milliondan birida hayot rivoji uchun optimal sharoiti mavjud bo’lgan yulduzni uchratish mumkin. Bizning galaktikamizda 150 mlrd.yulduz bor ekan, ularning har yuz mingidan birida hayot bor deb faraz qilish mumkin.

Yulduzlar bag’rida ximiyaviy elementlar hosil bo’lgan. Bulardan Yer qurrasi shakllangan. Quyida keltiriladigan jadvalda (1-jadval) quyoshda, yulduzlarda, yerda, o’simlik va hayvon tanasida mavjud ximiyaviy elementlarni nisbiy miqdori taqqoslangan.

1-jadvalda keltirilgan ma‘lumotlardan quyosh va yulduz sistemasida mavjud og’ir elementlarning miqdori o’simlik va hayvon tanasidagiga qaraganda orta boradi degan xulosaga kelamiz. Qizig’i shundaki, koinotda keng tarqalgan to’rt element - vodorod, uglerod, azot va kislorod miqdori organizmda ko’pligi bilan ajralib turadi. Xususan tirik organizmlar tanasi tarkibidagi ximiyaviy elementlarning miqdori umumiy miqdoriga nisbatan 92,28% dan 96,0% gacha boradi.