Yer usti transport tizimlari

 
3.1.Krivoship-shatun mexanizmini umumiy tuzilishi 
 
Har bir porshenli dvigatelda, u dizel yoki karbyuratorli, shuningdek injektorli 
bo‘ladimi, bir silindrli yoki ko‘p silindrli bo‘ladimi, traktorning yoki avtomobilning 
shuningdek o‘rnida ishlovchi yoki xarbiy texnikasi bo‘ladimi, barchasida krivoship–
shatun mexanizmi mavjud bo‘lib, ularning vazifasi va tuzilishi xam bir xil detallardan 
iborat bo‘ladi, qolaversa bir joydagi detallarning vazifasi va tuzilishi xam bir xil 
bo‘ladi. 
Krivoship–shatunli mexanizmi porshenli dvigatellarda asosiy mexanizmlarning 
biri xisoblanadi. Uning vazifasi, kengayish taktida porshenning bordi-keldi chiziqli
xarakatini, tirsakli valning aylanma xarakatiga aylantiradi va chiqarish, kiritish va 
siqish taktlarida esa maxovikda to‘plangan kinetik energiya xisobiga, tirsakli valning 
aylanma xarakatini, porshenni chiziqli xarakatiga aylantirib beradi. 
Ishlayotgan dvigatelda porshen doimo ikkita chekka nuqtaga ega bo‘ladi. 
Porshenning tirsakli valdan eng uzoqda joylashgan nuqtasini-YUQORI CHEKKA 
NUQTA (YUCHN), deb ataymiz. Porshenning tirsakli valga eng yaqin joylashgan 
nuqtasini-PASTKI CHEKKA NUQTA (PCHN), deb ataymiz.