Yer osti suvlarining kelib chiqishi va tasnifi

• Sizot suvlarining kutarilishining shahar ekologiyasiga ta’siri

• Bajardi: Diyor Mukhlisboyev
• Guruh: 110-21

• Sizot suvlari deb – tuproq gruntning birinchi suv o’tkazmaydigan qatlami ustida to’plangan suvlarga aytiladi.

• Grunt suvlari

• Yer yuzasidan birinchi suv o’tkazmaydigan qatlam ustida joylashgan suvlar grunt suvlar deyiladi. Grunt suvlar yuzaki suvlardan katta maydonlarda tarqalgan suv o’tkazmaydigan qatlami bilan farq qiladi. Lekin ular xam yuzaki suvlari singari atmosfera yog’inlari va yer ustki suvlaridan tuyinadi. Grunt suvlarining tuyinish maydoni tarqalish maydoniga mos keladi. Tabiiy sharoitlarda grunt suvlari yuzaki suvlardan farqli o’laroq, uzoq vaqt mavjud bo’ladi.

• Sizot suvlar

• Sizot suvlari yerning meliorativ holatiga (sho’rlanish va botqoqlanish) va qishloq xo’jalik ekinlarining sug’orish rejimlariga katta ta’sir ko’rsatadi. Sizot suvlari sathi qanchalik yuza joylashgan, mineralizasiya darajasi yuqori hamda gurunt tarkibida tuz ko’p bo’lsa, tuproq shuncha tez va ko’p sho’rlanadi.
• Sizot suvlari yer yuzasiga yaqin joylashgan sho’r yerlarda sho’rlanish, sho’rlanmagan yerlarda esa zahlanish va botqoqlanish yuz beradi. Shuning uchun sizot suvlarining sug’oriladigan yerlarda paydo bo’lish sharoitlari, joylanish tartibi, tarkibi, balansi va uning maqbul chuqurligini hamda sizot suvlaridan qishloq xo’jalik ekinlarini sug’orishda foydalanish masalalarini o’rganish muhim amaliy ahamiyatga ega.

• Sizot suvlar rejimi

• Sizot suvlarining rеjimi dеb vaqt birligi ichida turli tabiiy va sun'iy omillar
• ta'sirida ularning sath, harorati, minеralizatsiyasi, gaz tarkibi va harakatlanish
• tеzligining qonuniy o’zgarishlariga aytiladi.

• Sizot suvlar balansi

• Balans so’zi frantsuza so’z bo’lib, o’lchash taroziga tortish, muvozanat
• ma'nosini bildiradi. Agarda sizot suvlarining rеjimi gidrogеologik jarayonning
• tashqi qiyofasini (sifat o’zgarishini) ifodalasa, balans esa, uning ichki miqdoriy
• mazmunini (o’zgarishini) ifodalaydi.

• Agar sizot suvlari balansining kirim va sarf bo’lish qismi o’zaro tеng bo’lmasa (К ≠ С) muvozanati tiklanmagan balans dеyiladi. Kirim qismi katta bo’lsa (К > С) sizot suvlarining sathi ko’tariladi va еrlarda qayta sho’rlanish yoki
• botqoqlanish jarayoni sodir bo’ladi.

• Sizot suvlar — yer ostidagi bir necha gorizont (qavatlar)da joylashishi mumkin, ularning
• chuqurligi esa 5—30 m ni tashkil qiladi. Bu manbalar ham atmosfera yoginlari hisobiga hosil
• boladi, biroq qalin yer qatlami orqali sizilib otishi jarayonida iflosliklardan tozalanadi, shuning uchun undan maqsadli tarzda foydalanilganda mahalliy suv ta‘minoti uchun yaroqli hisoblanadi.

• Yer osti sizot suvlarining ko`tarilishi shaxar hududida qurilgan binolarning cho`kishiga olib keladi hamda muhandislik inshootlariga katta salbiy tasir ko`rsatadi. Qurilish jarayonida ham katta noqulayliklar tug`diradi.

Shaxar hududida sizot suvlar sathini nisbatan pasaytirish maqsadida drenaj tizimlardan foydalaniladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

• https://arxiv.uz
• https://wikipedia.com
• Boshqa internet materiallari

• Etiboringiz uchun raxmat
• Diyor Muxlisboyev