“yashil” iqtisodiyot

Mavzu: Yashil Iqtisodiyot va inson kapitalini rivojlantirish

Reja
1 kirish
2 Yashil Iqtisodiyot haqida
3 inson kapitalini rivojlantirish
4 Xulosa


Biz “yashil” iqtisodiyot tamoyillari asosida mamlakatni jadal rivojlantirishga keng tadbiq etishning qayta tiklanuvchi va muqobil energiya huquqiy asoslarini ishlab chiqish hamda tejamkor sugʼorish texnologiyalarini keng joriy etish choralarini koʼramiz. Bu esa mamlakat miqyosida asosiy turdagi qishloq xoʼjaligi mahsulotlari hosildorligini oʼrtacha 25-30 foizgacha oshirish imkonini beradi.
 
Iqtisodiyotda ikki karra energiya samaradorligiga erishish, “yashil” tariflarni joriy etish, yangi quvvatlarni ishga tushirish orqali. qayta tiklanuvchi va muqobil qayta tiklanuvchi energiya manbalari ulushini bugun mamlakatda amal qilayotgan umumiy energiya balansida 40 foizga yetkazish imkoniyatiga ega boʼlamiz.
 
Ekologik xavfsizlikni taʼminlashga qaratilgan davlat siyosatini amalga oshirish, yaʼni dunyo miqyosida tobora global muammoga aylanayotgan maishiy va sanoat chiqindilarini tartibga solish.
 
Sanoat korxonalarida yiliga oʼrtacha 109,0 mln. tn sanoat chiqindilari hosil boʼladi, bugungi kunda ularning 6,5 mln. tn., yaʼni 6 foizigina qayta ishlanmoqda.
 
Sanoat chiqindilardan 91,5 mln. tn.si, yaʼni 84 foizi Navoiy va Toshkent viloyatlarida faoliyat olib borayotgan sanoat korxonalari hissasiga toʼgʼri keladi.
 
Mavjud 9,5 ming ga maydondagi 75 ta sanoat chiqindi poligonlarida 3,3 mlrd. tn. sanoat chiqindilari saqlanmoqda.
 
Soʼnggi 4 yilda sanoat korxonalari 2 baravarga ortib, shaharlarda chang-gaz miqdori meʼyordan 4 baravar oshgan. Аtmosferaga tashlanmalarning 90 foizi Toshkent, Samarqand, Fargʼona, Аndijon, Namangan, Qoʼqon, Navoiy, Buxoro, Chirchiq, Аngren, Olmaliq, Bekobod, Guliston va Nukus shaharlariga toʼgʼri keladi.
 
Maʼlumki, hosil boʼlayotgan sanoat chiqindilarini 84 foizi (2,69 mlrd. tn.) Toshkent va Navoiy viloyatlariga, yaʼni Olmaliq (1,34 mlrd. tn.) va Navoiy (1,35 mlrd. tn.) kon-metallurgiya kombinatlari hissasiga toʼgʼri keladi. Ushbu korxonalarda chiqindilarning deyarli 90 foizi chiqindi sifatida emas, ikkilamchi xom ashyo sifatida saqlanmoqda.
 
Jumladan, Navoiy kon-metallurgiya kombinatida saqlanayotgan chiqindining 99 foizi yaʼni 1,34 mlrd. tn. pulьpa (oltin rudasini qayta ishlash natijasida xosil boʼlgan chiqindi) hisoblanib, uning tarkibida 3 foizgacha oltin boʼlishi mumkin.
 
Olmaliq kon-metallurgiya kombinatida saqlanayotgan chiqindining 99 foizi yaʼni 1,33 mlrd. tn. togʼ rudasini qayta ishlash natijasida xosil boʼlgan chiqindi hisoblanib, ularning tarkibidan metallarni ajratib olish texnologiyalarni jalb etish lozim.
 
Oʼzbekiston Respublikasida sanoat chiqindilari bilan bogʼliq ishlarni amalga oshirishni 10 yillik strategiyasini ishlab chiqish zarur.


Yashil iqtisodiyot - bu ishlab chiqarish va iste'mol qilishda energiya va suvdan foydalanishni kamaytiradigan va shu bilan atrof-muhit va iqlimga salbiy ta'sirni kamaytiradigan iqtisodiyot.
GEFF mexanizmi ushbu o'tish jarayonini "Yashil texnologiyalar"ga investitsiyalarni moliyalashtirish orqali qo'llab-quvvatlaydi, ya'ni:
Energiyadan foydalanishni minimallashtiradigan texnologiyalar
• Qayta tiklanadigan manbalardan energiya ishlab chiqaradigan texnologiyalar
• Suv resurslarini himoya qiladigan texnologiyalar
GEFF kelishuviga binoan, YETTB ishtirok etayotgan mahalliy moliyaviy institutlarga (hamkor banklarga) xususiy qarz oluvchilarni qayta moliyalashtirish uchun kreditlar taqdim etadi. Ushbu mablag'lar YETTBning "yashil iqtisodiyot" ga o'tish, issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirish va energiya samaradorligini oshirish bo'yicha global strategiyasiga muvofiq, iqlim ta'sirini kamaytiradigan loyihalarga sarflanadi.
GEFFning O'zbekistondagi muhandislar, atrof-muhit, moliya va marketing bo'yicha mutaxassislaridan iborat maxsus maslahatchilar guruhi qo'llab-quvvatlanadilar, ular sherik banklar va ularning mijozlariga eng yaxshi texnologiyalardan foydalangan holda yashil loyihani hayot davomida to'g'ridan-to'g'ri qo'llab-quvvatlash va maslahatlarni taqdim etadilar. Mijozlar uchun texnik yordam paketi bepul.
Texnik yordamni loyihani ishlab chiqish, investitsiyalarni baholash va amalga oshirishning turli bosqichlaridagi kompaniyalarga yordam beradigan mahalliy GEFF jamoasi taqdim etadi. Bu eng yaxshi echimlarni aniqlashga va yashil iqtisodiyotning sifatli loyihalarini muvaffaqiyatli moliyalashtirishga yordam beradi.
O'z navbatida, Ipak Yo'li banki YETTB dan yashil iqtisodiyotdagi xususiy kompaniyalarni moliyalashtirish uchun 5 million dollarlik kredit liniyasini oldi.
Yashil taraqqiyot”ga erishish uchun “yashil iqtisodiyot”ga o‘tishimiz va uni rivojlantirishimiz lozim bo‘lmoqda. Shu tufayli mamlakatimizda bunday iqtisodiyotni shakllantirish uchun yashil iqtisodiyotni rivojlantirish lozim. Bugungi kunda “Yashil iqtisodiyot”ning o‘zi nima, degan savol tug‘iladi. Mazkur maqolada ushbu savolga javob berishga harakat qilamiz.
Yashil iqtisodiyot iqtisodiyot fanlarining bir yo‘nalish sifatida o‘tgan asrning oxirida paydo bo‘ldi. Mazkur iqtisodiyot tabiiy muhitning tarkibiy qismi bo‘lib, uning bir yo‘nalishi hisoblanadi. Yashil iqtisodiyot tushunchasi iqtisodiy fanlar va falsafaning ko‘plab boshqa sohalaridagi g‘oyalarni o‘z ichiga oladigan tabiat va jamiyat bilan bog‘liq ekologik iqtisodiyot, atrof-muhit iqtisodiyoti, resurslarga asoslangan iqtisodiyot, aholining rivojlanishi, feminizm iqtisodiyoti kabi yashil siyosat bilan bog‘liq iqtisodiyotni o‘z ichiga oladi.

2. Yashil iqtisodiyot bu iqtisodiy tizim bo‘lib, uning asosiy maqsadi sayyoramizning ekologiyasi va uni saqlab qolish bilan birga iqtisodiyotning barcha sohalarini rivojlantirishga qaratilgan. Shunday qilib yashil iqtisodiyot deganda, inson hayoti va sog‘lig‘i uchun zarur bo‘lgan resurslarni, atrof-muhit va ekologiyani bir butun holda saqlab qolib ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalari bilan bog‘liq iqtisodiyotni yanada rivojlantirishni amalga oshirishga asoslangan iqtisodiy faoliyatning yangi yo‘nalishi tushuniladi.
Bunda quyidagi tadbirlarni amalga oshirish lozim bo‘ladi. Birinchidan, aholining ehtiyojlarini qondirib, ularning farovonligi, yashash darajasi va sifatini oshirish uchun moddiy ne’matlarni yaratishni barqaror ravishda ekologiya va atrof-muhitga zarar yetkazmasdan ko‘paytirib borish lozim.