Yarimo`tkazgichli lazerlar

Lazerlarning qo`llanilishi

• L. turli sohalarda keng qoʻllaniladi. Qattiq jismli L.lar lazer spektroskopiyasida, L. texnologiyasi (qattik, jismlarni qirqish, payvandlash, teshish) da, nochizigʻiy optikada, gazli L.lar esa chastota va uzunlikni standartlashda, optik sistemalarni sopash, marksheyder ishlarida, L.lar kimyosida, tibbiyotda; yarimoʻtkazgichli L.lar ixcham, yengil boʻlib, optik aloqa sistemalarida, audio va video sistemalarida, tunda koʻrish qurilmalarida, maʼlu-motni optik qayta ishlash va proyeksion L. televideniyesida keng qoʻllanilmoqda. Kimyoviy L.lar atmosfera tarkibini nazorat qilish sistemalarida ishlatiladi. L.lar kriminalistika, Yer ustidagi uzok, masofalarda va suv osti optik aloqasida, nur tolali telefon aloqa sistemalarida, L. kompakt-diski yasashda, xirurgik operatsiyalarda, oftalmologiyada, boshqariluvchi termoyadro sintezida va h.k. k.da ishlatiladi.

• Yarimo’tkazgichli lazerlar hozirgi paytda insoniyatning turli sohalarida kogerent nurlanish manbai sifatida eng ko’p qo’llanuvchi manbalardan biridir. Har yili dunyoda yuz minglab, millionlab shu turdagi lazerlar ishlab chiqariladi va ular juda ko’p xarid qilinadigan mahsulotlarda ishlatiladi, jumladan: raqamli musiqa markazlarida,personal kompyuterlar va lazerli printerlar uchun o’tayuqori sig’imli kompakt-disklarni (CD va DVD-ROM) tayyorlashda.Turli xil qo’llanilish sohalari ichida masalan uzoq aloqa sistemalari,materiallarni qayta ishlash va meditsina texnikalarini misol sifatida keltirish mumkin Yarimo’tkazgichli lazerlar turli xildagi signalli sistemalarda qo’llanilishi mumkin. Masalan harbiy va boshqa obyektlarni qo’riqlashda, transport vositalarining harakati xavfsizligini ta’minlashda. Bunday qurilmalar arsenid galiy injeksion lazeridan tashkil etilgan bo’lib 320 km/soat tezlik bilan kelayotgan poyezdni to’siqqa 8 km masofa qolganda ogohlantiradi.

• Sistemadan tashqari axborotlarni uzatish uchun mo’ljallangan yarimo’tkazgichli lazerlar navigatsion qurilmalarda, ob’yektlarni kuzatishqurilmalarida va nishongacha bo’lgan masofani aniqlashda,maxsus qaytargichli qurilmalar bilan jihozlangan va jihozlanmagan qurilmalarda qo’llash mumkin. Masalan kosmik kemaning yaqinlashishini aniqlovchi optik sistemada nurlanuvchi sifatida arsenid galiy lazeri qo’llaniladi. Proyektga asosan qo’shni kemani 120 kmgacha oraliqda aniqlaydi. Agar bu masofa 3 km dan kamayib borsa u holda nokogerent nurlanish manbai ishga tushadi va xuddi arsenid galiy lazeri kabi aniq o’lchash ishlarini masofa va tezlikka nisbatan olib boradi. Bu qurilmaning nurlanishi 5 Mgs chastota orqali modulyatsiya qilinadi va bu esa uzoqlik masofasini o’lchashda 10 sm gacha bo’lgan aniqlikka erishadi. Bu sistema ishlashining to’xtashi bir kemaning ikkinchi kemaga to’liq yaqinlashishigacha davom etadi.

• Yarimo’tkazgichli lazerlar bugungi kunda meditsinada ham keng qo’llaniladi. Jumladan oftalmologiyada ko’zga lazer nuri xasta ko’zga maxsus yarimqavariq nuro’tkazgich qurilma yordamida ta’sir ettirilganda yopiq va ochiq burchakli, ikkilamchi nazlali bemorlarda ko’z ichki bosimini me’yoriy holatga keltirish yoki tushirish mumkin va natijada og’riq sindromining butunlay yo’qolishi,rangdor pardada hamda oldingi kamera burchagida vaskulyarizatsiyaning kamayishiga olib keladi. Shunday qilib yarimo’tkazgichli lazerlar quyidagi sohalarda qo’llanilmoqda: 1) Optik aloqalarda 2) Optik lokatsiya va maxsus avtomatikada 3) Optoelektronikada (mantiqiy sxemalar, golografik xotira sistemalarida) 4) Maxsus yoritish sistemalarida 5) Lazerli proyeksion televideniyada.6) Meditsinada va boshqalar

• Yarimo’tkazgichli lazerlarning keying taraqqiyotiga e’tibor qaratadigan bo’lsak 2008-yilda Yaponiyaning optik texnologiyalar ishlab chiqaruvchi “Xamamatsu Fotoniks” kompaniyasi dunyoda eng qisqa to’lqin uzunligiga ega yarimo’tkazgichli lazer ishlab chiqarildi. Mazkur ultrabinafsha lazerning to’lqin uzunligi 342.3 nanometrga teng bo’lib azot, alyuminiy va galliydan tayyorlangan. Ushbu yangi texnologiya yordamida yuqori sig’imdagi raqamli disklarni tayyorlash mumkin.