Yaqqol tasvirlar nazariyasi

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
“Tasdiqlayman”
Oʻquv ishlari boʻyicha prorektor
N.X.Raxmankulova _____________
“_____”_________________2021-yil
“YAQQOL TASVIRLAR
NAZARIYASI”


fanidan
SILLABUS (ishchi dastur)

Fanning kodi:	YTNM2204
Magistratura mutaxasisiligi:	70111202 – Muhandislik grafikasi va dizayn nazariyasi
Semestr:	2
Kreditlar soni:	4

Mashg’ulot turi	Ajratilgan soat	Semestr
		II	III
Nazariy (ma’ruza)	30	14	16
Amaliy	30	16	14
Mustaqil ta’lim	60	30	30
Kurs ishi	-	-	-
Jami auditoriya soatlari	60	30	30
Umumiy oʻquv soatlari	120	60	60

Toshkent – 2021
Fanning ishchi oʻquv dasturi Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirining 202__-yil “____”_________dagi ______-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “Yaqqol tasvirlar nazariyasi” fanidan tuzilgan namunaviy oʻquv dasturi asosida ishlab chiqildi.

Tuzuvchilar:

Sh. K. Murodov	- TDPU, “Muhandislik va kompyuter grafikasi” kafedrasi professori, t.f.n.
A. O. Ashirboyev	- TDPU, “Muhandislik va kompyuter grafikasi” kafedrasi dotsenti.
A. N. Valiyev	- TDPU, “Muhandislik va kompyuter grafikasi” kafedrasi dotsenti.

Taqrizchilar:

A.Turakulov -Termiz davlat universiteti San’atshunoslik fakulteti dekani, “Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi” kafedrasi dotsenti, p.f.n. (turdosh OTM);

M. A. Sherimova - Yakkasaroy tumanidagi 26-umumiy o‘rta ta’lim maktab o‘qituvchisi.

Magistratura bo’limi boshlig’i:

2021-yil “____”______________ ________________ Ch. Kurbanov
^(imzo)

“Muhandislik va kompyuter grafikasi”

kafedrasi mudiri:
2021-yil “____”______________ _______________________ N.E.Tashimov
^(imzo)

Fanning ishchi oʻquv dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Kengashining 2021-yil “ ___” ________dagi _____ - sonli bayoni bilan tasdiqlangan.

Professor-oʻqituvchi: Murodov Shmidt Karimovich.
Ish joyi: Toshkent davlat pedagogika universiteti.
Bogʻlanish uchun telefon nomeri: ([phone]
E-mail: [e-mail]


Professor-oʻqituvchi: Valiyev A’zamjon Ne’matovich.
Ish joyi: Toshkent davlat pedagogika universiteti.
Bogʻlanish uchun telefon nomeri: ([phone]
E-mail: [e-mail]


(Eslatma: tayanch Sillabus asosida har bir oʻqituvchi oʻzining individual-shaxsiy ishchi dasturini tuzadi).


Prerekvizitlar:
Mazkur fanni oʻzlashtirgunga qadar magistrantlar quyidagi fanlarni oʻzlashtirgan boʻlishlari shart: “Chizma geometriya”, “Chizmachilik”, “Grafik tasvirlash asoslari”, “Muhandislik kompyuter grafikasi”, “Amaliy perspektiva va soyalar nazariyasi”, “Geometriya”, “Tasviriy san’at”.
Postrekvizitlar:
Fan tugallanganidan soʻng, magistrantlar quyidagi modullar boʻyicha bilim, koʻnikma va malakalarga ega boʻlishi lozim: “Oliy ta’limda muhandislik grafikasi fanlarini oʻqitish metodikasi”, “Muxandislik grafikasida innovatsion texnologiyalar”, “Muhandislik grafikasi, dizayn va kompyuterli konstruksiyalash”, “Modellashtirish”.
Fanni oʻrganishning zaruriyati.
Magistratura mutaxassisligida tahsil oluvchi magistrant ortogonal proyeksiya va yaqqol tasvirning farqlari; fazoviy jismning tekislik yoki biror sirt yuzasida aynan oʻziga oʻxshash yaqqol tasvirini bajarishning nazariy asoslari; yaqqol tasvir bajarish turlari; yaqqol tasvir bajarish boʻyicha blimlarga ega boʻlishi zarur. Magistrantlarni yaqqol tasvir qurish faoliyatiga tayyorlashda va fazoviy tasavvuri hamda tafakkurini rivojlantirishda mazkur fan muhim ahamiyatga ega.
Fanning maqsadi – magistrantlarda geometrik shakl, sirtlar va obyektlarning tekislikdagi proyeksiyalarini tuzish va ularni oʻqish, fazoviy tasavvur va muhandislik tafakkurni rivojlantirishga yoʻnaltiradigan misol va masalalarni tadqiq qilishni oʻrgatish hamda ularni amaliyotda tatbiq etish koʻnikmasini hosil qilishdan iborat.
Fanning vazifalari – talabalarga fazoda joylashgan buyumning tekislikdagi yaqqol tasvirini qurish usullarining ilmiy asoslarini, geometrik shakl va obyektlarning aksonometrik proyeksiyasini, texnikaviy rasmini va perspektiv tasvirini qurish usullarining nazariy asoslarini, buyum va obyektlarning ortogonal proyeksiyalari asosida ularning yaqqol tasvirlarini qurishning eng optimal usullarini tanlay olish va uni amalda bajarishni, fazodan tekis chizmaga yoki aksincha, tekis chizmadan fazoga tez “koʻcha” olishni, avvaldan berilgan parametrlari asosida buyum va obyektlarning aksonometrik proyeksiyasi, texnikaviy rasmi va perspektiv tasvirini qurishni, fazoviy tasavvur va tafakkurni rivojlantiruvchi loyihalash, rekonstruksiya va perspektiv tahlil qilishga oid masalalarni ilmiy jihatdan tadqiq qilishni oʻrgatish hamda amaliyotda tatbiq etish koʻnikmasini hosil qilishdan iborat.
“Yaqqol tasvirlar nazariyasi” oʻquv fanini oʻzlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida magistr:

• 
  aksonometrik proyeksiyaning mazmuni va rivojlanish tarixining ilmiy asosi;
  
• 
  aksonometrik oʻqlar va ular boʻyicha oʻzgarish koeffitsiyetlari;
  

– yordamchi proyeksiyalash usuli bilan aksonometriya yasash;
– aksonometriyada pozitsion masalalar еchish usullari;
– aksonometriyada soyalar yasash nazariyasi;
– perspektivada pozitsion va metrik masalalar еchish;
– perspektiv tasvirlar qurishning yordamchi usullari;
– og‘ma tekislikda perspektiv tasvir qurish usullari;
– perspektivada soyalar nazariyasi;

• 
  perspektivada tahlil va rekonstruksiya ishlari haqida tasavvur va bilimga ega boʻlishi;
  
• 
  aksonometrik masshtablar va izlar uchburchagining fazoviy holatini tasavvur qilish;
  

– aksonometriyaning asosiy teoremasini ilmiy asosda anglash va haqiqiy aksonometriyani keltirilgan aksonometriya bilan qiyoslash va tahlil qilish;
– ikkilamchi proyeksiyalar yordamida shakllarning aksonometriyalarini yasay olish;
– tekis shakllarning aksonometriyasini qura olish;
– markaziy proyeksiyalashda pozitsion va metrik masalalar еchish;
– perspektiv tasvir qurish usullarini bilish va tasvir qurishda tatbiq eta olish;
– perspektivasi berilgan obyektning plani va fasadini tiklay olish koʻnikmalariga ega boʻlishi;
– buyumning aksonometriyasi, texnik rasmi va perspektiv tasviri oʻrtasidagi yutuq hamda kamchilik tomonlarni tahlil qila olish;

• 
  buyum tuzilishidan kelib chiqib yaqqol tasvir qurishning eng qulay va maqsadga muvofiq usulini tanlay bilish va tatbiq etish;
  
• 
  yaqqol tasvir qurish usullarida еchilgan pozitsion va metrik masalalarni oʻxshash hamda farqli jihatlarini tahlil qilish;
  
• 
  loyihalash ishlarida soyalar va perspektiv yasashlarning geometrik asoslarini amaliyotda qoʻllay olish;
  
• 
  perspektiv tasvirlari asosida obyektlarning plani va fasadini tiklay olish;
  
• 
  perspektiva qoidalari asosida rasm chiza olish malakalariga ega boʻlishi;
  

• 
  tadqiqotchilik;
  
• 
  informatsion;
  
• 
  kommunikativ;
  
• 
  kreativ;
  
• 
  ma’naviy-axloqiy;
  
• 
  akmeologik;
  
• 
  aksiologik kompetentsiyalarni oʻzlashtirishi lozim.