Yaponiya (XII asr oxiridan XVI asr oxirigachA) Tayanch ibora va atamalar

―Urushayotgan viloyatlar bosqichi‖. Oda Nabunaga faoliyati
. ―Onin yillari 
urushi‖ning yakuni baribir o’zaro kurashlarga chek qo’ymadi. Kantoning shimoliy 
tumanlarida XV asr oxirigacha davom etgan yangi o’zaro to’qnashuvlar boshlandi. Bu 
kurashlarda Asikagaga dushmanlik munosabatida bo’lgan Imagava, Outi va Uesugi 
xonadonlari ishtirok etdi.
XVI asr boshlariga kelganda Yaponiya amalda bir qator mustaqil knyazliklarga 
bo’linib ketdi. Hukmron sulolaning eng havfli raqiblari janubi-g’arbiy knyazlar 
bo’lgan Otomo, Outi va Simadzu xonadonlari edi, ular vaqtlar o’tishi bilan markaziy 
hokimiyatdan borgan sari mustaqil bo’lib ola boshladi. 
1507-yilda Yaponiya tarixida yana bir alg’ovli davrlardan bo’lgan 
―urushayotgan viloyatlar bosqichi‖ boshlandi. Bu kurashlar 1573-yilda ikkinchi 
syogunlik sulolasi bo’lgan Asikaganing qulashi bilan yakun topdi. 
Mamlakatni siyosiy jihatdan birlashtirish uchun kurash boshlaganlardan 
birinchisi qudratli knyaz Oda Nabunaga (1534-1582) edi. U yirik feodallar bo’lgan 

---

15 
Tokugava va Takeda bilan ittifoq tuzib, 1559-1573-yillarda bir qancha feodal 
xonadonlarni mag’lub etdi va Ise, Kan, Mino va Ovari provinsiyalari qo’lga kiritdi. 
Ayni vaqtda u Kiotoning shimoliy-sharqida joylashgan rohiblar ibodatxonasi bo’lgan 
Enryakudzi (Xieydzan tog’ida joylashgan) vayron qildi, shahardagi 3 mingga yaqin 
inshootlarni buzib tashladi, shuningdek Kiotoga yaqin bo’lgan boshqa ibodatxonalarni 
ham vayron etib, ularning yer mulkini musodara qildi. 1573-yilda Asikaga Yosiakini 
syogun unvonidan mahrum qilib, uning qarorgohi bo’lgan Nidzyo qal’asini egalladi, 
syogunning o’zini bo’lsa surgun qildi. Odaning holati shu davrjada mustahkamlandiki, 
1578-yilning boshlariga kelganda 11 provinsiya feodallari unga o’z sodiqligini 
bildirishdi. 
1576-1579-yillarda Oda Nabunaga mustahkamlangan Adzuti qal’asini (Omi 
provinsiyasida) qal’asini qurdi, ushbu qal’a keng hududlar bo’ylab hukmronlik 
qilishga imkon berib, Kiotoga yangi tahdid bo’lib xizmat qildi. 
180 ming askardan iborat qo’shin tuzgan Oda 1581-1582-yillarda o’zining sobiq 
ittifoqdoshi bo’lgan Takeda feodal xonadonini mag’lubiyatga uchratdi. Shu paytga 
kelib u 66 provinsiyadan 30 tasini o’ziga bo’ysindirishga erishgan edi.
XVI asrning 70-yillaridan boshlab Oda Nabunaga katta islohotchilik 
harakatlarini boshlab yubordi: 

U provinsiyalar chegaralarida, yo’llarida va chorrahalarda o’rnatilgan bojxona 
to’lovlari va mahlliy soliqlarni bekor qildi; 

Uning buyrug’i bilan yo’llar va ko’priklarning ta’miri va qurilishi amalga oshirildi. Bu 
holat provinsiyalarning ayirmachilik harakatlarini bartaraf etish bilan birga, ichki 
savdo aloqalarini qo’llab-quvvatlashga va mahalliy bozorlarning rivojlanishiga xizmat 
qildi; 

U hunarmandchilik sexlari va savdo gildiyalarining, ayniqsa boy savdogarlarning 
imtiyozlarini, mahsulotlarni ishlab chiqish va sotishlarini bekor qilib, yirik shaharlarga 
mustaqil ravishda o’z bozorlarini tashkil etishga ruhsat berdi; 

---

16 

Oda tashqi savdo bilan uzviy bog’liq bo’lgan shaharlarning (Xakata, Nagasaki) 
taraqqiyotiga ko’maklashib, ayni vaqtda ularni o’z hokimiyati ostida ushlab turishga 
intildi. Masalan, XV-XVI asrlar davomida ―erkin shahar‖ sifatida mustaqillikka ega 
bo’lgan Sakai shahrini 1568-yilda ushbu maqomdan mahrum etdi.

O’zining Adzuti qal’asi atrofida shahar qurib (1582-yilda bu shaharning aholisi 5 ming 
nafarga yetgan), uni erkin bozor deb e’lon qildi. 

Ayni vaqtda savdogarlarga va xaridorlarga, shuningdek shahar ahliga o’zlariga tegishli 
bo’lgan inshootlar va mahsulotlarni tashish uchun soliq olishdan mahrum etdi; 

Pul islohotini o’tkazib, unga ko’ra guruch ayriboshlash operasiyalari birligi 
bo’lishligini taqiqladi. Muomilaga hukumatning buyrug’i bilan zarb qilinadigan oltin 
va kumush tangalar chiqarildi. Oltin, kumush va mis tangalar o’rtasida ma’lum bir 
tafovutlar belgilandi. Tangalarning zarb qilinishi konchilik, ayniqsa qimmatbaho 
metall ishlab chiqarish ishi rivojiga turtki berdi; 

Oda Nabunaga sud tizimini isloh qilib, qayta tashkil etdi. Mamlakat yo’llaridagi 
qaroqchilik bilan shug’ullanuvchilarga qarshi ayniqsa shavqatsiz kurashdi. 
Oda 
Nabunaganing 
barcha 
islohotchilik 
faoliyati 
obektiv 
ravishda 
mamlakatning siyosiy jihatdan birlashuviga va yagona iqtisodiy makon sifatida 
shakllanishiga turki berdi.