Yapon yurisprudensiya sohasiga oid terminlarning lingvokulturologik xususiyatlarining tahlili

Umumiy terminlar bilan ma’no jihatdan farqi

Huquq olamida ishlatiladigan soʻzlar bilan umumiy joylarda ishlatiladign soʻzlar, garchi ular bir xil soʻzlar boʻlsada boshqa-boshqa ma’noni anglatadigan holatlari koʻp. Masalan, Yaponiya sud-huquq tizimida 「白」oq, 「黒」qora va 「灰色」kul rang soʻzlarini　uchratish mumkin. Bu soʻzlar umumiy terminlarda qoʻllanadigan rang ma’nosidan farqli ravishda, yuridik sohada boshqa ma’noda qoʻllaniladi: 「白」oq –aybsiz , 「黒」qora – aybdor, qoralanuvchi「灰色」kul rang esa gumondor ma’nosida qoʻllaniladi.

2. 
   Ta’riflarning qat’iyligi
   

Yuridik terminlar qat’iy tarzda ta’riflanib, bu ta’rifdan tashqari boshqa hech qanday ma’noga ega boʻlmasligi kekrakligi ham uning yana bir oʻziga xos xususiyatlaridan biridir. Misol uchun, 自白（jihaku）－iqrorlik, boʻyniga olish,科料（karyou）－yengil jazo, 過料（karyou）－ma’muriy jazo, 公訴（kouso）－prokuratura.

6. 
   Yapon tilidagi yuridik terminlarning leksik-semantik klassifikatsiyasi
   

Yapon tili yuridik terminlarida oʻta murakkab ierogliflar qoʻllanilmaydi, balki tasodifiy, kutilmagan ierogliflarning birlashuvidagi soʻzlar koʻp.
Yapon tili yuridik terminlarni tasniflash quyidagi oʻnta turdan iborat: neolagizm, oʻzlashtirilgan soʻzlar, eskirgan soʻzlar, tarjima qilingan soʻzlar, omonim soʻzlar, turli ieroglifli soʻzlar, oʻqilishi ham, ma’nosi ham turlicha soʻzlar, koʻp ma’noli soʻzlar, sinonimlar va sohaviy soʻzlar.
Quyida ularning bir nechtasini koʻrib oʻtamiz:

• 
  Neolagizm－造語 (zougo)
  

Qisqartma soʻz －短縮語 (tanshukugo)
婚費（konbi）－“Nikoh xarajatlari“atamasi　「婚姻費用」(koninhyou)　nikoh va narx soʻzlarining qisqartmasidan, ya’ni「 婚姻」(konin) –nikoh soʻzining 「婚」(kon) kanjisi va　「費用」(hiyou) –narx soʻzining「 費」(hi) kanjisi qoldirilishi bilan yasalgan . Faoliyatni tugatish (ish bilan ta’minlash faoliyati) nikoh (nikoh faoliyati) bilan oʻxshashdir. Lekin, qonun tilidagi nikoh atamasi bilan kundalik turmushdagi nikoh soʻzi bir biridan farq qiladi. Kundalik turmushdagi nikoh qiymati (婚姻費用) “nikohdan oldin” nikoh qurilishi uchun sarf boʻlgan xarajatlar koʻzda tutiladi. Sud tizimida esa, bu er-xotinning turmush qurgandan keyin yashash uchun sarf boʻlgan “nikohdan keyingi “ xarajatlar nazarda tutiladi. Agar turmush qurib, ajralgan boʻlsa ham xotinining kundalik sarf xarajatlari ham nikoh xarajatlariga kiradi.

•