Yangiyo’l tumani 62-umumiy o’rta ta’lim maktabi

Samarqand shahar 59-umumiy o‘rta ta’lim maktabi matematika fani o‘qituvchisi Urunov Shaxbozning 6-sinflar uchun matematika fanidan bir soatlik dars ishlanmasi

Mavzu:”Musbat va manfiy sonlarni ko‘paytirish”

O‘tilgan mavzularni takrorlash
1.Butun sonlar deb qanday sonlarga aytiladi?
2.Sonning moduli deb nimaga aytiladi?
3.Musbat sonning moduli nimaga teng?
4.Manfiy sonning moduli nimaga teng?
5.Manfiy sonlar qanday qo‘shiladi?
6.Musbat sonlar qanday qo‘shiladi?

Sonlarning modulini hisoblang.

-6
-8
-3
-17
15
1) 3 + 5
8 K
2) 12 - (-2)
14 O‘
3) - 3 + 15
12 P
4) – 6 + (-1)
- 7 A
5) – 7 + 3
6) – 13 - 2
- 4 Y
- 15 T
7) – 18 + 6
- 12 I
8) - 3 + 6
3 R
9) – 6 + 6
0 I
10) 14+(-10)
4 SH

Mavzu: Sonlarni ko‘paytirish

• 1-qoida. Bir xil ishorali ikkita sonni ko’paytirish uchun ularning modullari ko’paytiriladi va ko’paytma oldiga “+” ishorasi qo’yiladi
• 2,3*3=6,9; -7*(-8)=56
• 2-qoida. Har xil ishorali ikkita sonni ko’paytirish uchun ularning modullari ko’paytiriladi va ko’paytma oldiga “-” ishorasi qo’yiladi
• -7*4,3=-30,1 45*(-5)=-225

2) -7*(-1)
3) -25*(-4)
4) 7*1
5) (-1)*(-2)
–bir yigitga qirq hunar oz
- yetti o’lchab-bir kes.
не имей сто рублей ,
а имей сто друзей.
-bir bolaga yetti qo’shni ota-ona.
-Two heads are better than one.
1) 1*40
1.Agar ko`paytuvchilardan biri 0 ga teng bo`lsa,u holda ko`paytma 0 ga teng.
0*n=0
n*0=0
2.Agar ko’paytuvchilardan biri (-1) ga teng bo’lsa, uholda ko’paytma 2-chi ko’paytuvchining qarama-qarshisiga teng bo’ladi.
n*(-1)=-n
(-1)*n=-n
Agar manfiy ishorali ko’paytuvchilar soni juft (toq) bo’lsa, u holda ko’paytmaning ishorasi musbat (manfiy) bo’ladi.
Har qanday sonning 1-chi darajasi shu sonning o’ziga teng:

a	b	a•b

+ + +
- - +
+ - -
- + -
Do‘stimning do‘sti mening ham do‘stim
Dushmanimning dushmani mening do‘stim
Do‘stimning dushmani mening ham dushmanim
Dushmanimning do‘sti mening dushmanim
Muvofiqlashtiruvchi test

Savollar	Kalit sozi	Javoblar
1) -8*11
2) 15*(-6)
3) -3*(-12)
4) 48*(-11)
5) -57*(-3)
6) (-12)*(-5)
7) 12*(-4)
8) 0*(-56)

A
- 88
L
-90
I
0
Q
U
-528
171
Sh
60
Ch
-48
I
36

Test kaliti

1	2	3	4	5	6	7	8
А	l	i	Q	u	sh	ch	i

Alouddin Ali ibn Muhammad Qushchi

(1403-1474)

Alouddin Ali ibn Muhammad Qushchi(1403-1474)

• Bizning yurtimizda “musbat son” va “manfiy son” atamalari Mirzo Ulug’bekning shogirdi, uning ilmiy maktabining yirik vakili , buyuk olim Ali Qushchi tomonidan “Kitob-ul-Muhammadiya” asarlarida keltirilgan.Ali Qushchi yozadi: “Shuni bilish kerakki , har bir son musbat yoki manfiy bo’lishi mumkin”
• Ali Qushchi sonlarni ko’paytirishni ta’riflab, ushbu tengliklarning o’rinli bo’lishini ko’rsatgan
• (+a)*(-b)=-ab, (-a)*(+b)=-ab,(-a)*(-b)=ab