Yangiasr avlopi

Martin bir oz o‘zini zoVlab kulib yubordi.  Kun 

shu qadar uzun,  ish shu qadar oglr bolgan edi- 

ki, u o‘zining charchaganligini seza boshladi.

-   Shak-shubha  yo‘qki,  ajoyib  shifokorlarsiz,

-  dedi u,  -  lekin  agar  sizni kasalning fikri ozgi-

---

Martin Iden

473

na  bolsa  ham  qiziqtirsa,  bemoming, 

aniqlashda  yanglishdingiz,  deyishiga  ijozat  be- 

ring.  Aslida  esa,  menga  yuklayotganingiz  kasal 

bilan  o'zlaringiz  og'rigansiz.  Axir menga u kasal 

aslo yuqmaydi-ku. Sizni bu qadar hayajonga sol- 

gan  sotsialistik  falsafaning yonidan  ham  o‘tgan 

emasman.

-   Durust,  durust,  -   deb  g'oldiradi  sudya,  -  

aybni ayblovchiga ag‘darish -  munozarada juda 

ajoyib usul.

-   Men  sizning  so‘zingizga  asoslanib  gapir- 

yapman!  -   dedi  Martin.  Uning  ko'zlari  chaqnab 

ketsa  ham,  lekin  o‘zini  bosib  turardi.  -   Gap 

shundaki, janob  sudya,  men  sizning saylov oldi 

nutqlaringizni  eshitganman.  Siz fikrlashda oglr 

karvonlik  qilib,  garchi  bu  gap  sizga  unchalik 

tushunarli  bolmasa  ham,  baribir,  bu  mening 

sevimli  iboram,  men  ham  raqobat,  ham  kuchli 

raqibni  siqib  chiqarish  tamoyillari  tarafdoriman 

deb  o‘zingizni  ishontirdingiz,  lekin  ayni  vaqtda, 

kuchli  raqibning  kuchini  qirqish uchun  barcha 

choralami ko'ryapsiz.

-  Yaxshi yigit!..

-   Nutqlaringizni  eshitganimni  unutmang!  -  

deb uning so'zini boldi Martin. -  Sizning shtat- 

lar  orasidagi  savdoning  tartibini  belgilash, 

«Standart  Oyl»  kompaniyasi  bilan  temir  yol 

tresti  faoliyatini  tartibga  solish,  o'rmonlarni, 

hokazo  va hokazolarni  rejali  ravishda  eksplua- 

tatsiya  qilish  bobida  tutgan  mavqeingiz  ularni 

cheklab qoyish tadbirlarini talab qilishga, ya’ni, 

asl  mohiyatini  olganda,  sotsialistlar  mavqeiga 

juda mos tushadi.

kasalimni

---

474 

j ek  London

-   Xo'sh,  ayting-chi,  jon-jahdi  bilan  hokimi- 

yat  tepasiga  chiqishga  intiluvchilarning  yolini 

to'sish kerak emasmi, sizningcha?

-   Gap  unda  emas.  Sizning  faqat  tashxis 

qo^ishda  yanglishganingizni, 

men 

sotsia- 

lizm  bakteriyasini  o'zimga  sira  yuqtirmagan- 

ligimni  isbotlamoqchiman.  Aksincha,  mazkur 

zararkunanda  bakteriyani  aynan  siz  o'zingizga 

yuqtirgansiz,  -   men  ana  shu  narsani  isbotla­

moqchiman.  Endi men sotsializmning ashaddiy 

dushmaniman,  ochig'ini  aytganda,  men  puch 

gap,  safsatalar  panasiga  yashirinuvchi  soxta 

sotsializmning,  ya’ni,  sizning  nokas  demokra- 

tiyangizning  ham  dushmaniman.  Men  reak- 

sionerman,  shu  qadar  e’tiqodli reaksionerman- 

ki,  soxta  ijtimoiy  munosabatlar  qalpog‘i  ostida 

yashayotgan  -   sizlar,  mening  dunyoqarashla- 

rimni  hech  qachon  anglay  olmaysizlar,  negaki 

shu qalpoqcha orqali bironta narsani ko‘rishga 

ko'zingiz  nihoyatda  ojizlik  qiladi.  Siz  o‘zingizni 

kuchlilaming  g'alaba  qozonishiga  ishonayot- 

gandek qilib ko‘rsatasiz, men esa bunga chindan 

ham  ishonaman.  Farq  mana  shunda.  Yoshroq 

vaqtimda -   atigi  bundan  bir  necha  oy  muqad- 

dam,  men ham  siz singari o'ylardim.  Bilasizmi, 

sizning  g'oyalaringiz,  kezi  kelganda  malum 

darajada  menga  ta’sirini  ko'rsatgan  edi.  Lekin 

chayqovchilar  va  baqqollar  -   qo'rqoq  ma’mur- 

lardir;  ulaming  maqsadlari  boylik  orttirishdan 

nariga o‘tmaydi,  shuning uchun  ham,  gapning 

ochig'ini aytadigan bolsam,  oqsuyaklar menga 

ko'proq ma’qul tushib qoldi.  Bu xonada yagona 

shaxsiyatparast menman.  Men  davlatdan  hech

---