Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
260 
OʻZ-OʻZINI TARBIYALASH metodi bu - oʻquvchilarning oʻzini oʻzi idora qilish 
va oʻquvchilarning turli organlari faoliyatida faol ishtirok etishni taʼminlash , ijtimoiy 
mavqeini oshirishning taʼsirchan vositasidir. 
OʻZ-OʻZINI BAHOLASH metodi bunda xatti-harakatlari , fazilatlari, xulq-
atvorini tahlil qilish,asosida oʻz shaxsiga baho berishga yoʻnaltirilgan faoliyat turi 
hisoblanadi.Oʻquvchi oʻz-oʻzini baholash qiyin, lekin ularni bunga yetarlicha 
tayyorlash mumkin.Buning uchun oʻquvchi oʻz burchini tushunishi, tahsil va tarbiya 
olish uchun sababli asos boʻlishi, yaʼni tarbiyalanishni xohlashi,oʻz - oʻzini 
takomillashtirishga intilishi lozim.Bu usul ularga oʻzlariga chetdan turib, xolisona baho 
berishga yordam beradi. 
RAGʻBATLANTIRISH metodi bu – oʻquvchilarning faoliyatiga , xatti harakatiga 
ijobiy baho berish,asosida unga ishonch bildirish,koʻnglini koʻtarish va ularni qoʻllab- 
quvvatlash usuli hisoblanadi. 
Oʻqituvchi doimiy ravishda oʻquvchilaridagi oʻzgarishlarni kuzatib borishi, 
ularga nisbatan eʼtiborli boʻlishi kerak boʻladi.Shundagina , oʻquvchilar oʻzlarini 
eʼtiborsiz qolodik deb bilmaydilar.Doimo eʼtibordaman deb oʻylab, rivojlanishga, 
oldinga intilishga harakat qilib boradilar.Oʻqituvchi hamma oʻquvchilariga nisbatan 
jamoada adolatli boʻlishi kerak. Shunda oʻquvchilari ustozini hurmat qilishadi, 
bilimlarni toʻgʻri baholashlariga ishonishadi.Ustozlar shu tariqa ,oʻz jamoasida oʻz 
oʻrinlarini topishadi. 
Ragʻbatlantirishda quydagi usullardan foydalanish mumkin. 
1.Maqtash ( ota-onalar hamda oʻquvchi jamoasi oldida ) 
2.Dars mobaynida unga ragʻbat kartochkalarini berish. 
3.Fotosuratini hurmat taxtasiga qoʻyish
4.Jamoa nomidan minnatdorchilik bildirish. 
5.Musobaqalarda bayroqdor boʻlishi mumkin. 
6.Maqtov yorliqlari bilan taqdirlash. 
7.Estalik sovgʻasi berish ( badiiy kitob, oʻquv qurollari ). 
8.Maktab devoriy gazetasi yoki radiosi orqali nomini qayd etish. 
Oʻqituvchilar oʻz jamoasida hamisha qobilyatli oʻquvchilarni aniqlab borishi 
kerak.Qobilyatli yoshlarga eʼtibor bermaslik bu eng katta xatodir.Bu borada soʻz 
mulkining sultoni Mir Alisher Navoiy bobomiz ham ,,Qobilyatli odamni tarbiya 
qilmaslik zulumkorlikdir va noqobil odamga tarbiya xayfdir.Tarbiyangni ayab, unisini 
nobud qilma,tarbiyangni bunisiga zoye ketqazma '' deb aytib ketganlar.Zeroki, 
qobilyatli bolalar kelajakda yuqori choʻqqilarini zabt etuvchi kamonlardir. 
JAZOLASH metodi bu metodda oʻquvchilarning faoliyatiga,oʻzini tutishiga 
salbiy baho berish tushuniladi.Jazo ham oʻquvchining individual xatti harakatlari va 
jamoa faoliyati uchun qoʻllaniladigan eng soʻnggi tarbiya usulidir.Jazo choralarini 
qoʻllashda jismoniy jazo,urish, kaltaklash kabi usullardan foydalanish mumkin 
emas.Buning natijasida ular qoʻrqqanidan yolgʻon gapirishga oʻrganadilar va bu hol 
takrorlanadigan holatga ham aylanishi mumkin. 
Maktablarda quyidagi jazo usullarini qoʻllashimiz mumkin. 
1.Tanbeh berish. 
2.Uyaltirish. 

---