Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
316 
borishini‖ bilib‖ oladilar.‖ Mavjud‖ dasturga‖ ko‘ra,‖ 4-sinf‖ o‘quvchilari‖ Safar‖
Barnoyevning‖ ‚Mangulikka‖ tatigulik‖ kun‛,‖ ‚Saxovatli‖ fasl‛,‖ Husayn‖ Voiz‖
Koshviyning‖‚Salomlashish‖odobi‛,‖Yusuf‖Xos‖Hojibning‖‚Odamdan‖nima‖qoladi?‛,‖
‚Bahor‖ ta’rifida‛,‖ Muzayyana‖ Alaviyaning ‚Navro‘z‖ – bahor‖ bayrami!‛‖ ‖ asarlarini‖
o‘qish‖ orqali‖ o‘tmish‖ ajdodlarimiz,‖ ularning‖ xizmati,‖ Vatanimizning‖ hozirgi‖
taraqqiyoti haqida bilib oladilar. Bu maqolalar xalqimizning hayoti, mehnati, kurashi 
haqida yangi bilim berish bilan birga, bolalarni Vatanga, xalqqa, ona tabiatga 
muhabbat ruhida tarbiyalaydi, ularda mustaqillik shaxsi dunyoqarashini 
shakllantiradi, mehnat qilish zarurligini tushunishlariga yordam beradi. 
Ilmiy-ommabop‖maqolalarni‖izohli‖o‘qish‖darsini‖uyushtirishda‖quyidagi‖reja‖
varianti (jadvali) asos qilib olinadi:
1.‖ O‘qiladigan‖ matn‖ yuzasidan‖ bolalar‖ tajribasi‖ va‖ bilimini‖ aniqlash,‖ ularni‖
matn‖mazmunini‖tushunishga‖tayyorlash‖maqsadida‖taxminiy‖suhbat‖o‘tkazish.‖ 
2.‖ Maqolani‖ yoki‖ uning‖ bo‘limini‖ o‘qish,‖ ayrim‖ so‘zlarning‖ ma’nosini‖
tushuntirish.
3.‖Maqola‖yoki‖uning‖bo‘limi‖rejasini‖tuzish. 
4.‖O‘qilgan‖maqola‖yuzasidan‖suhbat. 
5.‖O‘qilgan‖bo‘limni‖asosiy‖mazmunini‖aniqlash‖va‖reja‖qismlarini‖yozish. 
6.‖Reja‖asosida‖maqolani‖qayta‖o‘qish. 
7.‖ Maqolani‖ yaxlit‖ o‘qish;‖ bunda‖ bolalarni‖ qayta‖ hikoyalashga tayyorlash va 
maqola‖mazmunini‖yaxshi‖o‘zlashtirishlariga‖erishish‖maqsadi‖ko‘zda‖tutiladi. 
8. Xulosalash va umumlashtirish;
9. Reja asosida qayta hikoyalash
16
. 
Ilmiy-ommabop‖ maqolalar‖ bolalarni‖ gazeta‖ va‖ jurnallarni‖ o‘qishga‖
tayyorlaydi, ijtimoiy-siyosiy,‖ tabiatshunoslik‖ atamalarini‖ o‘zlashtirishga‖ yordam‖
beradi,‖ularning‖mantiqiy‖tafakkurini‖va‖nutqini‖o‘stiradi. 
To‘rtinchi‖ sinf‖ ‚O‘qish‖ kitobi‛‖ darsligida‖ Yusuf‖ Xos‖ Hojibning‖ ‚Qutadg‘u‖
bilig‛‖ dostonidan‖ olingan‖ ‚Odamdan‖ nima‖ qoladi?‛‖ parchasi‖ ilmiy-ommabop 
matnning namunasi sanaladi. Quyida bu material bilan ishlash ustida fikrlashsak. 
18-mavzu. Odamdan nima qoladi? Yusuf Xoj Xojib (1 soat). 
Darsning maqsadi: shoirning‖ dono‖ va‖ bilimli‖ kishilar‖ to‘g‘risidagi‖ fikri.‖
Bilimsiz‖kishilarni‖hayvonga‖o‘xshatilishi. Matn mazmuniga doir maqollar. Ongli va 
ifodali‖o‘qish,‖lug‘at‖usida‖ishlash,‖matnda‖insoniy‖fazilatlarning‖ulug‘lanishi
17
. 
Dastlab‖o‘quvchilarni‖doston‖muallifining‖hayoti‖va‖ijod‖yo‘liga‖bag‘ishlangan‖
quyidagi‖ma’lumot‖bilan‖tanishtirish‖mumkin.
Turkiy tilda birinchi yirik hajmli adabiy-ma’rifiy‖asar‖yozgan‖iste’dodli‖shoir,‖
davlat‖ arbobi,‖ donishmand‖ adib‖ Yusuf‖ Xos‖ Hojib‖ sanaladi.‖ U‖ Balasog‘un‖
16
Qosimova K., Matchonov S., G‘ulomova X., Yo‘ldosheva Sh., Sariyev Sh. Ona tili o‘qitish metodikasi. – 
Toshkent: Noshir, 2009. – B.146. 
17
Umumiy o‘rta ta’limning Davlat ta’lim standarti va o‘quv dasturi. Boshlangich ta’lim. 1-4- 
sinflar. – Toshkent, 2017. – B.147.

---