|
N
|
Faoliyat turi
|
Qat‘iy belgilangan soliqning bir oydagi stavkasi (eng kam ish haqiga karrali miqdorlarda)
|
Toshkent shahri
|
viloyatdagi shaharlar
|
Tumanlar, shu jumladan qishloq joylari
|
1.
|
Chakana savdo:
|
|
|
oziq-ovqat tovarlari bilan
|
12,0
|
7,5
|
4,0
|
|
deqqon bozorlarida qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan
|
7,0
|
5,5
|
3,0
|
|
nooziq-ovqat tovarlari bilan
|
13,5
|
9,0
|
4,5
|
|
oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlari bilan (turg’un shoxobchalardagi aralash savdo)
|
13,5
|
9,0
|
4,5
|
2.
|
Maishiy xizmatlar, 3-bandda ko’rsatilganlaridan tashqari
|
7,5
|
3,0
|
1,5
|
3.
|
Sartaroshlik xizmatlari ko’rsatish, manikyur, pedikyur, kosmetolog xizmatlari va boshqa shunga o’xshash xizmatlar
|
8,5
|
4,5
|
3,0
|
4.
|
O’z mahsulotini ishlab chiqarish va sotish, shu jumladan milliy shirinliklar va non-bulka mahsulotlari tayyorlash va sotish, shuningdek uy sharoitlarida yoki davlat hokimiyati organlarining qarori bilan maxsus ajratilgan joylarda o’tirish joylari tashkil qilmasdan donalab sotiladigan ovqatlarning ayrim turlarini tayyorlash va sotish
|
4,5
|
3,5
|
2,0
|
5.
|
Boshqa faoliyat turlari, mol-mulkni ijaraga berishdan tashqari
|
5,0
|
3,0
|
1,5
|
6.
|
Avtomobil transportida yuk tashishga oid xizmatlar:
|
|
|
|
|
3 tonnagacha yuk ko’tarish quvvatiga ega yuk avtomobillari uchun
|
7,0
|
5,5
|
4,0
|
|
8 tonnagacha yuk ko’tarish quvvatiga ega yuk avtomobillari uchun
|
12,0
|
9,5
|
7,5
|
|
8 tonnadan ortiq yuk ko’tarish quvvatiga ega yuk avtomobillari uchun
|
17,5
|
13,0
|
12,0
|
Takrorlash uchun savollar:
1. Soddlashtirilgan soliqqa tortish tizimining iqtisodiy moxiyati va axamiyati nimalardan iborat?
2. Soliq solishning soddalashtirilgan tartibini qo’llanishi tartibi qanday ?
3. Yagona soliq to’lovining xuquqiy asoslari qanday ?
4. Yagona soliq to’lovining bazasi qanday belgilanadi?
4. Yagona soliq to’lovining to’lovchilari kimlar va mezonlari?
5. Yagona soliq to’lovi soliq kodeksining qaysi bobi va moddalarida o’z aksini topgan?
6. Yagona soliq to’lovining stavkalari qanday belgilangan?
7. Yagona soliq to’lovi bo’yicha qanday soliq imtiyozlar belgilangan?
8. Yagona soliq to’lovini xisoblashda yalpi tushumga qanday aniqlanadi?
9. Yagona soliq to’lovining xisob kitob muddatlari qanday belgilangan?
10. Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarini soliqqa tortishda 2007 yildan qanday tartib qo’llanila boshlandi?
11-mavzu. MAHALLIY SOLIQLAR VA YIG’IMLAR
Reja
1. Mahalliy soliqlar va ularning mahalliy byudjet daromadlarini shakllantirishdagi o’rni.
2. Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i.
3. Jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yonilg’isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq.
Tayanch iboralar:
Mahalliy byudjet, yer solig’i, mol-mulk solig’i, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i, jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yonilg’isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq, yagona yer solig’i, ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko’rsatish huquqi uchun yig’im, joriy to’lov, notijorat tashkilotlar, yuridik shaxs ixtiyoriga qoladigan foyda, tadbirkorlik faoliyati, yonilg’i chaqana realizatsiya qilish, chakana narx, yonilg’i qo’yish shaxobchasi.
1. Mahalliy soliqlar va ularning mahalliy byudjet daromadlarini shakllantirishdagi o’rni.
Mahalliy byudjetlar O’zbekiston Respublikasi davlat byudjetida muhim tarkibiy qismni tashkil etadi va mahalliy hokimiyatlarning faoliyat ko’rsatishlarida moliviy manba bo’lib hisoblanadi.
O’zbekiston Respublikasi mahalliy byudjetlari tomonidan xarajatlarni amalga oshirish uchun avvalo daromadlarga ega bo’lishi kerak. Mahalliy byudjet daromadlarining manbalari tarkibiga mahalliy soliqlar va yig’imlar, umumdavlat soliqlaridan ajratmalar, subventsiyalar, dotatsiyalar, ssudalar, meros olish, hadya etish bo’yicha umumdavlat mulkiga o’tgan mablag’lar, yuridik, jismoniy va chet el davlatlaridan qaytarilmaydigan mablag’lar, davlat mulkini joylashtirish, foydalanishga berishdan olingan daromadlar hamda boshqa daromadlar kiradi.
Mahalliy byudjet daromadlarini shakllantirish O’zbekiston Respublikasi «Byudjet tizimi to’g’risida»gi qonunning 18 moddasiga asosan amalga oshiriladi. Shunga muvofiq mahalliy byudjetlar daromadlari o’z daromadlari (mahalliy soliqlar va yig’imlar) va yuqori byudjetdan ajratiladigan ajratmalar (umumdavlat soliqlaridan ajratmalar, dotatsiyalar va subventsiyalar) hisobidan shakllanadi.
O’z navbatida mahalliy byudjet daromadlarini tashkil qiluvchi asosiy manba bu mahalliy soliqlar va yig’imlar hisoblanadi. Mahalliy soliqlar va yig’imlar mahalliy byudjet daromadlarining qariyib 50-60 foizini tashkil qiladi. Ayrim viloyatlarda mahalliy byudjet daromadlari mahalliy soliqlar va yig’imlar evaziga to’liqligicha qoplanadi.
O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 23-moddasiga binoan hozirgi kunda mahalliy soliqlar va yig’imlar tarkibini quyidagilar tashkil qiladi:
- mol-mulk solig’i;
- er solig’i;
- yagona yer solig’i;
- obodonlashtirish va infratuzilmani rivojlantirish solig’i;
- jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg’isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq;
- ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko’rsatish huquqi uchun yig’im.
Respublika byudjeti daromadlarini shakllantiruvchi umumdavlat soliqlarini to’lovchi yuridik va jismoniy shaxslar o’z navbatida mahalliy byudjet daromadlarini tashkil qiluvchi mahalliy soliqlar va yig’imlar ham to’lovchilari hisoblanadi.
Mahalliy soliqlar va yig’imlarni yuridik shaxslar qonun xujjatlariga muvofiq quyidagi turlarini to’lashni amalga oshiradilar:
- mol-mulk solig’i;
- er solig’i;
- yagona yer solig’i;
- obodonlashtirish va infratuzilmani rivojlantirish solig’i;
- jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yoqilg’isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq;
- ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko’rsatish huquqi uchun yig’im.
O’z navbatida jismoniy shaxslar xam mahalliy soliqlar va yig’imlarning qonun xujjatlarida belgilangan quyidagi turlarini to’laydilar:
- mol-mulk solig’i;
- er solig’i;
- ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko’rsatish huquqi uchun yig’im.
Jismoniy shaxslarning soliqlar va yig’imlarni to’lashda yuridik shaxslardan farqli tomoni shundaki, ular to’lashi lozim bo’lgan soliq summasini soliq organlari mansabdor shaxslari hisoblab beradilar, shundan so’ng jismoniy shaxslar soliqlarni to’laydilar. Yuridik shaxslar esa o’zlari soliq summasini hisoblab chiqib, o’zlari to’laydilar.
O’zbekiston Respublikasining 2008 yilga mo’ljallangan makroiqtisodiy ko’rsatkichlari va davlat byudjeti parametrlarining prognozi to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 12 dekabrdagi 744-sonli qarori bilan belgilangan davlat byudjeti daromadlari parametrida 2008 yilda mahalliy soliqlar va yig’imlar hisobiga jami 765585,3 mln.sum daromad tushishi rejalashtirilgan.
Shundan obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i hisobidan 176008.1 mln.sum, jismoniy shaxslardan benzin, dizel yoqilg’isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq hisobidan 151925.7 mln.sum, mol-mulk solig’i hisobidan 203602.6 mln.sum va yer solig’i xisobidan 234048.9 mln.sum tushushi muljallangan.
Bu soliqlar hisobidan davlat byudjetiga tushadigan soliq tushumlari davlat byudjeti jami maqsadli jamg’armalarning 10,8 foizini tashkil etadi.
Mahalliy soliqlar hisobiga shakllnadigan davlat byudjeti daromadlarida mahalliy soliq turlarining ulushi 2008 yil ma‘lumotiga ko’ra quyidagicha:
T/r
|
Mahalliy soliq turlari
|
Davlat byudjetiga tushadigan mahalliy soliqlar (mln.sum)
|
Soliqlarning davlat byudjeti daromadlardagi ulushi (%)
|
|
Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i
|
176008.1
|
2.5
|
|
Jismoniy shaxslardan benzin, dizel yoqilg’isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq
|
151925.7
|
2.1
|
|
Mol-mulk solig’i
|
203602.6
|
2.9
|
|
Yer solig’i
|
234048.9
|
3.3
|
Jami mahalliy soliqlar
|
765585.3
|
10.8
|
Jami byudjet daromadlari
|
7108257.4
|
100
|
Yuqoridagidan ko’rinib turibdiki, mahalliy soliqlar davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishida sezilarli o’rinni egallaydi. Ushbu mablag’lar mahalliy hokimiyatlarning moliyaviy salohiyatini mustahkamlashda alohida o’rin tutishi ko’rsatadi.
Mahalliy soliqlarni belgilangan miqdorda va muddatda davlat byudjetiga tushushining ta‘minlanishi davlat tomonidan ijtimoiy, iqtisodiy sohalarga va aholining erkin farovon turmush sharoitlarini yaratish uchun qilinadigan xarajatlarni maqsadli amalga oshishini ta‘minlaydi.
2. Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i.
Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi yuridik shaxslar - O’zbekiston Respublikasi rezidentlari obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’ini to’lovchilardir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
