Yalpi investitsiyalar. Mundarija: Kirish


Yalpi va sof ichki mahsulot statistikasi



Download 259 Kb.
bet10/19
Sana23.06.2022
Hajmi259 Kb.
#695064
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   19
Bog'liq
YALPI INVESTITSIYALAR

1.3. Yalpi va sof ichki mahsulot statistikasi


Yalpi ichki mahsulot (YaIM) bilan birga yalpi milliy mahsulot (YaMM) makroiqtisodiyotning ikki yirik sohasini aks ettiradi, ya’ni moddiy ishlab chiqarish va xizmatlar natijasini tavsiflaydi. Yalpi ichki mahsulot deb mazkur mamlakat hududida joy­lashgan barcha korxonalar (rezidentlar) tomonidan pirovard is­te’­mol uchun ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlar qiymati tu­shu­niladi. Bu yerda korxonalarni qaysi mamlakatga tegishli ekan­ligi hisobga olin­maydi.
Yalpi ichki mahsulot ko‘rsatkichi yordamida iqtisodiyotni ri­vojlanish qonuniyatlari va tendensiyalari tahlil etiladi, boshqa mam­­­lakatlar iqtisodiyotining rivojlanish natijalari bilan solish­tiriladi, iqtisodiyotning ishlab chiqarish strukturasiga baho be­ri­ladi.
Yalpi milliy mahsulot (YaMM) deb mazkur mamlakatda va uning tashqarisida joylashgan milliy korxonalarda ishlab chi­qa­rilgan barcha tovar va xizmatlar qiymati tushuniladi. YaIM ko‘r­satkichi YaMMdan mamlakatni tashqi kapital sarflaridan olgan foyda saldosi miqdoriga farq qiladi, ya’ni chetdan olingan foyda saldosi YaIMga qo‘shilmaydi, agar YaIMga qo‘shilsa YaMMni be­radi. Yalpi milliy mahsulotni quyidagicha aniqlash mumkin:



YaMM = YaIM +

Shu mamlakat yuridik va jismoniy shaxslarining xorijdan oladigan daromadlari (foydasi)

-

xorijiy investorlar va ishchilarni shu mamlakatdan oladigandaromadlari (foydasi).

1993-yildan boshlab mamlakatimizda YaMM o‘rniga yalpi milliy daromad (YaMD) ko‘rsatkichi ishlatilib kelinmoqda.


YaIM jami ijtimoiy mahsulotdan (JIM=c+v+m) ham tub­dan farq qiladi. Bu farqlar quyidagilardan iborat:

  • YaIM iste’mol uchun tayyor hayotiy ne’matlar hisob­la­na­di. Shu sababli uning tarkibiga qayta ishlash yoki qaytadan so­tish­ga mo‘ljallangan mahsulotlar kirmaydi, ya’ni ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qilingan oraliq mahsulot va xizmatlar qiy­ma­ti (masalan, urug‘, o‘g‘it, yonilg‘i, ozuqa, energiya va bosh­qa­lar) YaIM qiymatiga qo‘shilmaydi.

  • Ushbu ne’matlar haqiqatda ichki mahsulot hisoblanadi, chunki u shu mamlakat hududida joylashgan barcha rezidentlar (qaysi millat va qaysi davlat fuqarosiga mansub ekanligidan qat’­iy nazar) tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlar qiy­matini ifodalaydi.

  • YaIM tarkibiga ushbu mamlakat rezidentlarining xorijiy
    mamlakatlardan olgan daromadlari (A) bilan xorijiy mamlakatlar
    investorlari va xodimlariga beriladigan daromadlari (B) o‘rta­si­da­gi farq (± D) kirmaydi.

YaIM quyidagi uch xil usul yordamida hisoblanadi:

  • ishlab chiqarish usuli;

  • taqsimlash usuli;

  • pirovard foydalanish usuli.


  • Download 259 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish