Yakuniy nazorat ishi

---

                             

Yakuniy nazorat ishi 

 KAZUSLAR: 

1.  2019-yil sentyabr oyida Pelosi Trampga nisbatan impichment jarayoni boshlanganligini 

eʼlon qildi. Demokratlar tomonidan nazorat qilinadigan Aqsh Kongressi Vakillar Palatasi 

ushbu tashabbusni qoʻllab-quvvatladi. Demokratlarning taʼkidlashicha, Oq uy rahbari 

Djou Baydenning oʻgʻliga qarshi korrupsiya ishini tergov qilishda yordam berish uchun 

Ukraina Prezidenti Zelenskiyga bosim oʻtkazgan. Natijada, AQSH yetakchisini ikki 

masalada - vakolatni suiisteʼmol qilish va Kongressga toʻsqinlik qilishda ayblashdi.Nima 

uchun AQSH rahbarini Kongressga xalaqit berganlikda ayblashdi.Aniq dalillarni 

keltiring, AQSH Konstitutsiyasi va qonunlariga koʻra davlat rahbarining harakatlariga 

baxo bering. 

Avvalo ushbu kazusni yechishdan oldin savollarni aniqlashtirib olsak, 

Aqshda impichment uchun asos nima bo’lgan? 

Nima uchun prezidentni Aqsh kongressida xalaqit berganlikda ayblashyapti? 

Impechment odatda qanday kechadi? 

 

 

AQSh  Kongressi  vakillar  palatasidagi  Demokratik  partiyaning  yetakchi  siyosatchilari  amaldagi 

prezident Donald Trampga nisbatan impichment to‘g‘risidagi rezolyutsiya loyihasini e’lon qildi. 

Respublikachining vakolatlari 20-yanvar — noyabrdagi saylovlarda g‘olib bo‘lgan demokrat Jo 

Baydenning  inauguratsiyasi  kuni  tugaydi,  ammo  kongressdagi  siyosatchilar  Trampni  ushbu 

muddatgacha  chetlatish  zarur  deb  hisoblaydi.  Trampning  raqiblari  fikricha,  uning  saylovdagi 

mag‘lubiyatini  tan  olishdan  bosh  tortishi  va  tarafdorlarini  gijgijlashi  kongress  binosiga  hujum 

uyushtirilishiga  olib  keldi.  Rezolyutsiya  vakillar  palatasiga  kiritildi.  AQSh  Konstitutsiyasiga 

kiritilgan  14-tuzatishning  3-bo‘limi  “qo‘zg‘alon  yoki  isyonda”  qatnashgan  shaxsga  AQShda 

qandaydir  lavozimni  egallashni  taqiqlaydi,  mana  shu  impichment  uchun  asosdir,  deyiladi 

rezolyutsiyada. 

Ayni paytda vakillar palatasi spikeri Nensi Pelosi aytishicha, impichment — bu eng so‘nggi chora, 

va demokratlar Tramp Konstitutsiyaga kiritilgan 25-tuzatishga muvofiq lavozimidan tushirilishiga 

umid  qilmoqda.  Unga  ko‘ra,  amaldagi  prezident  vitse-prezident  va  ma’muriyatdagi  ko‘pchilik 

asosiy lavozimlar qarori bilan o‘z lavozimidan chetlatilishi mumkin. Ular Tramp o‘z vazifalarini 

bajarishni davom ettira olmasligi haqida qaror chiqarishi kerak bo‘ladi. Mahkama tarkibiga davlat 

rahbari va vitse-prezident Mayk Pensdan tashqari, ijro etuvchi hokimiyatning yana 15 vakili, shu 

jumladan, davlat kotibi Maykl Pompeo va moliya vaziri Stiven Mnuchin ham kiradi. Pelosining 

so‘zlariga  ko‘ra,  u  Pensni  eng  yaqin  vaqtda  prezidentni  25-modda  bo‘yicha  chetlatishga 

chaqiruvchi  rezolyutsiya  kiritmoqchi.  Ammo  Pensning  o‘zi  Trampni  lavozimidan  ketkazish 

masalasini qo‘ymoqchi emas, deb yozadi The Wall Street Journal gazetasi vitse-prezidentga yaqin 

manbalarga tayanib. 

Agar  Pens  Trampni  lavozimidan  chetlatish  uchun  Vazirlar  Mahkamasini  chaqirmasa,  unda 

demokratlar  11-yanvar,  dushanba  kuni  taqdim  etilgan  impichment  to‘g‘risidagi  rezolyutsiya 

asosida prezident impichmentiga erishishga urinadi, u 13-yanvar, chorshanba kuni ko‘rib chiqish 

uchun kiritilishi mumkin. 

Impichment odatda qanday kechadi? 

Impichment  jarayonini  vakillar  palatasi  boshlaydi.  Ammo  impichment  masalasiga  ovoz  berish 

uchun palataga kiritishdan oldin qanday jarayonlarga rioya qilish kerakligi haqidagi aniq qoidalar 

qonunlarda  yozilmagan.  Amaliyotga  ko‘ra,  dastlab  quyi  palata  a’zolari  impichment  jarayonini 

ishga  tushirish  haqida  rezolyutsiya  qabul  qiladi.  So‘ng  vakillar  palatasi  qo‘mitasi  impichment 

qabul qilish uchun asoslarni o‘rganib chiqishi kerak. Qoidaga ko‘ra, bunday tekshiruvni huquqiy 

---

ishlar  bo‘yicha  qo‘mita  o‘tkazadi.  Prezidentga  nisbatan  ayblovlar  o‘rganib  chiqilganidan  keyin 

vakillar palatasi qo‘mitasi asoslarning yetarli yoki yetarli emasligi haqida qaror qabul qiladi. Agar 

qo‘mitaning  ko‘pchilik  a’zolari  asoslarni  yetarlicha  deb  hisoblasa,  prezidentga  qarshi 

ayblovlarning bitta yoki bir nechta bandlari butun vakillar palatasi ko‘rib chiqishi uchun kiritiladi. 

2019-yil  dekabrda  vakillar  palatasining  huquqiy  qo‘mitasi  prezidentga  qarshi  ikkita  — 

hokimiyatni  suiiste’mol  qilish  va  Kongress  tekshiruviga  to‘sqinlik  qilish  ayblovlaridan  iborat 

rezolyutsiyani butun palata ovoz berishi uchun kiritilishini yoqlab ovoz bergan edi. Qo‘mitada 23 

kongressmen  (hammasi  demokratlar)  yoqlab  ovoz  bergan  bo‘lsa,  17  nafari  (hammasi 

respublikachilar) qarshi chiqqan. 

Huquqiy  masalalar  bo‘yicha  qo‘mitada  ma’qullanganidan  keyin  impichment  bo‘yicha 

rezolyutsiya vakillar palatasining jami tarkibi ovoz berishi uchun kiritiladi. Ko‘pchilik tomonidan 

qo‘llab-quvvatlanishi  kerak.  2019-yil  dekabrida  quyi  palatada  228  kongressmen  (bir  nafar 

mustaqildan tashqari barchasi demokratlar) impichmentni yoqlab, 193 kishi esa (bir demokratdan 

tashqari barchasi respublikachilar) unga qarshi ovoz bergandi. 

Bu  safar  demokratlar  ayblov  bandlari  bo‘yicha  bir  qarorga  keldi  va  birdaniga  palataning  butun 

tarkibi bilan ovoz berishga o‘tmoqchi. Shundan keyin impichment jarayoni Senatda davom etadi. 

Aynan senatorlar prezidentning aybdorligi va chetlatilishi masalasini hal qiladi. U yerda ayblovlar 

bo‘yicha eshituvlar bo‘lib o‘tadi. Bir yil avval ko‘pchilik o‘rin respublikachilarda bo‘lgan senat 

impichmentga qarshi ovoz bergan edi. Birinchi ayblov bo‘yicha 48 senator Trampni aybdor deb, 

52 nafari esa aybsiz deb hisoblagan edi. Ikkinchi ayblov bo‘yicha 47 senator prezidentni aybdor 

deb  topdi,  53  nafari  —  aybsiz.  Yanvar  boshida  ishga  kirishgan  kongressning  joriy  tarkibida 

muvozanat keskin o‘zgargan — ikkala palatada ham demokratlar ko‘pchilik o‘ringa ega. 

Impichment jarayoni odatda ancha uzoq davom etadi. Trampning birinchi impichmenti uch oydan 

ko‘proq vaqt olib, 2019-yil oktabr oxiridan (vakillar palatasi tomonidan tegishli rezolyutsiya qabul 

qilingan  vaqt)  2020-yil  5-fevralgacha  (u  oqlangan  vaqt)  davom  etgandi.  Bu  safar  prezidentni 

lavozimidan  bo‘shatish  tashabbuskorlarida  vaqt  juda  kam.  Agar  13-yanvar,  chorshanba  kuni 

vakillar palatasi tarkibidagi ko‘pchilik impichmentni yoqlab ovoz bergan taqdirda ham, senatorlar 

ishni Baydenning  inauguratsiyasigacha  ko‘rib chiqishga  ulgurmasligi mumkin.  19-yanvargacha 

Senat  reja  bo‘yicha  majlislar  o‘tkazmaydi,  ammo  uning  yangi  tarkibi  qasamyod  qabul  qilib 

bo‘lgan.  Majlisga  yig‘ilish  uchun  barcha  senatorlarning  roziligi  kerak.  Prezidentni  aybdor  deb 

topish  va  uni  chetlatish  uchun  ovozlarning  uchdan  ikki  qismi,  ya’ni  100  tadan  67  tasi  kerak. 

Senatda demokratlarning 50 ta ovozi bor, ya’ni respublikachilarning 17 ta ovozi kerak bo‘ladi, 

ularni qo‘lga kiritish esa oson bo‘lmaydi. 

Holatni Aqsh konsitutsiyasiga bog’laydigan bo’lsak bu bevosita 25-tuzatishga to’g’ri keladi. 

O'ttiz  ikkita  Demokratik  Replar  shu  paytgacha  Trumpga  qarshi  impichment  tergovining 

boshlanishini  qo'llab-quvvatladilar,  ularning  aksariyati  shu  hafta  bunday  strategiyani  qo'llab-

quvvatladilar. 

Vakillar  palatasi  spikerining  bayonoti  Pelosi  va  Trump  o'rtasida  spikerning  prezidentning 

"yashirish" bilan bog'liqligi haqidagi bayonoti, demokratlar orasida impichment g'oyasini qo'llab-

quvvatlagan kundan keyin paydo bo'ldi. 

«Biz haqiqatni kuzatib borish muhim deb o'ylaymiz. Bizning fikrimizcha, hech kim, shu jumladan 

AQSh  Prezidenti  ham  qonundan  ustun  emas.  Va  biz  Amerika  Qo'shma  Shtatlari  Prezidenti 

haqiqatni yashirmoqda, deb ishonamiz », - dedi Pelosi. 

---

Keyinchalik prezident Demokratik liderlar, shu jumladan Pelosi va Senatdagi ozchiliklar etakchisi 

Chak Shumer bilan oldingi uchrashuvni to'xtatdi, uning davomida infratuzilma siyosati muhokama 

qilindi. 

Payshanba kuni Pelosining so'zlariga ko'ra, prezident chorshanba kuni Oq uyda yana bir "hiyla" 

qildi va "isteriya boshqa holatida" idoradan "qochib ketdi". 

“Men Amerika Qo'shma Shtatlari Prezidenti uchun ibodat qilaman. Men uning oilasi, ma'muriyati 

yoki  uning  ishchilari  mamlakat  farovonligi  uchun  vaziyatga  aralashishini  istardim  ",  dedi  u 

jurnalistlarga. 

"Shovqin"  haqida  gapirganda,  u  nimani  yodda  tutganini  so'raganda,  Pelosi  25-chi  tuzatish 

to'g'risida  hazillashdi,  bu  vitse-prezident  va  vazirlar  mahkamasi  orqali  prezidentni  lavozimidan 

chetlatilishiga olib kelishi mumkin bo'lgan jarayon. 

“Huquqiy  aralashuvmi?  Yaxshi  bo'lardi.  25-modda  Bu  yaxshi  g'oya.  Men  buni  o'z  zimmamga 

olaman, lekin ular ham bu haqda o'ylashdi deb o'ylayman », - dedi Pelosi. 

AQSh Konstitutsiyasiga yigirma beshinchi tuzatish 23 yil 1967 fevralda kuchga kirdi. U prezident 

vakolatlarini muddatidan  oldin tugatish  paytida prezident  vakolatlarini amalga oshirish tartibini 

belgilaydi (vitse-prezident davlat rahbari bo'ladi). Bu prezident ixtiyoriy ravishda iste'foga chiqqan 

yoki u muomalaga layoqatsiz bo'lgan taqdirda qo'llanilishi mumkin. Amerika Qo'shma Shtatlari 

Prezidentining vaqtincha mehnatga layoqatsizligini aniqlash tartibi ham ushbu o'zgartirish bilan 

belgilanadi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

                                        Mantiqiy savollar 

1.  Aralash boshqaruv shakllarining xususiyatlari 

Avvalo  davlatning  boshqaruv  shakli  nima  ekanligiga  to’xtalsak,

davlat  jamiyatining  siyosiy, 

ho’jalik va madaniy hayotga rahbarlik qiluvchi davlat organlariga ega. Masalan; O’zbekistonda 

Oliy davlat hokimiyat organi Oliy Majlis, mahalliy davlat hokimiyat organlari, viloyatlar, tumanlar 

va shaharlarda hokimlar boshchilik qiladigan xalq deputatlari Kengashlaridir. Siyosiy ijro etuvchi 

organ-  davlat  boshlig’i  va  vazirlar  mahkamasining  raisi  Prezident,  mahalliy  ijro  etuvchi  organ- 

viloyat, tuman va shahar hokimlaridan iborat. O’zbekiston huquqni muhofaza organlari mavjud. 

Bu  organlarning  chiqaorgan  normativ  va  huquqiy  hujjatlari  jamiyatning  barcha  a'zolari  uchun 

majburiydir.

 

Davlat  huquq  va  huquqiy  normalar  qabul  qiladi.  Bularni  bajarish  barcha  fuqarolar  uchun, 

jamiyatning barcha siyosiy tashkilotlarining a'zolari uchun majburiydir. 

Har bir davlat hududida milliy davlat tizilining mavjudligi. Masalan; O’zbeksiston Respublikasida 

davlat  tili  o’zbek  tilidir.  Davlat  ishlari,  barcha  jamiyatning  siyosiy  tashkilotlarida  ishlar  davlat 

tilida olib boriladi. 

Jamiyatning siyosiy, tizimi davlat va jamiyatning siyosiy tashkilotlari tuzilishidan iborat, u orqali 

kishilar,  guruhlar,  tabaqalarlar  va  jamoat  birlashmalari  manfaatlarini  mustahkamlaydi. 

Jamiyatning  siyosiy  tizimi  jamiyatning  iqtisodiy  va  siyosiy  kuchlari  kabi  ijtimoiy  va  milliy 

tuzilishini mustahkamlaydi. Jumladan O’zbekiston Respublikasi hozirgi bozor iqtisodiy siyosatiga 

o’tish  davrida  demokratik  huquqiy  davlat  qurar  ekan,  iqtisodiy,  siyosiy,  ma'rifiy  va  huquqiy 

sohalarda  turli  islohotlar  o’tkazib,  davlat  oldida  to’rgan  ichki  va  tashqi  vazifalarni 

mustahkamlamohda.  O’zbekiston  mustaqillikka  erishgandan  keyin  davlat  va  siyosiy  tizimiga 

bozor  iqtisodiyoti  bilan  bo’g’liq  bo’lgan  bir  qancha  davlat  organlari  paydo  bo’ldi.  Masalan, 

Mudofaa va tashqi iqtisodiy aloqalar vazirliklari, milliy havfsizlik hizmati, davlat soliq va bojhona 

qo’mitasi, davlat mulkini boshqarish va hususiylashtirish, qimmatbaho metallar, fan va tehnika 

qo’mitalari, turli kontsernlar, holding, kompaniya va boshqalar tuzildi. 

Demak, jamiyat siyosiy tizimining vazifalari quyidagilardan iborat: 

1)Jamiyatning siyosiy tizimi – davlat vazifalarini amalga oshirishda xalqning iqtisodiy, siyosiy va 

ma'rifiy sohalarini yaxshilashga yordam beradi. 

2)Davlatning ichki va tashqi funktsiyalarini amalga oshiradi. 

3)Jamiyatning  siyosiy  tizimiga  kiruvchi  barcha  tuzilmalarni  davlat,  uning  organlari,  siyosiy 

partiyalar,  jamoat  birlashmalari,  kasaba  uyushmalarini  birlashtirib,  davlat  vazifalarini  amalga 

oshiradi. 

4)Jamiyatning  siyosiy  tizimiga  kiruvchi  barcha  tuzilmalarni  davlat,  uning  organlari,  siyosiy 

partiyalar,  jamoat  birlashmalari,  kasaba  uyushmalarini  birlashtirib,  davlat  vazifalarini  amalga 

oshiradi. 

Har qanday davlatning mavjudligi - uning moxiyati, mazmuni va shakli (formasi) ning birligida 

namoyon bo’ladi. 

 

---

2.Siyosiy rejim va davlat shakli tushunchalarining o’zaro bog’liqligi nimada? 

Siyosiy tuzumi va siyosiy tizim holatini belgilashda davlat va jamiyat o'rtasidagi o'zaro 

hamkorlik yo'llarini aniqlash kabi muhim emas, har bir shaxsning huquq va erkinliklarini 

taqqoslash, siyosiy institutlar, usullari va boshqaruv uslubi shakllantirish tartibi. har qanday 

siyosiy rejimi belgilaydi: kontseptsiyasini, xususiyatlari, uning turlari - bu fazilatlar juda xilma-

xil va o'zgartirish mumkin. 

Hatto davlat tuzilmalari bir xil turdagi aslida turli siyosiy rejimlar bo'lishi mumkin. Bundan 

tashqari, ayni turi yoki shunga o'xshash usullari osonlik siyosatining tuzilishi haqida tizimlari 

turli yuzaga keladi. Masalan, siyosiy rejim ayrim konstitutsiyaviy monarxiya (Belgiya, 

Norvegiya va boshqalar) respublika hisoblanadi elektr tuzilishi

,

 qoida demokratik usullari 

ishlatiladi. Va, masalan, aslida hukumat siyosati tashkiloti demokratik tuzilishga ega Eron, - 

avtoritar davlat. siyosiy rejim tushunchasi, degan ma'noni anglatadi. 

 

Eng muhim xususiyatlaridan biri, barcha davlat muassasalari, shuningdek, ta'qib siyosiy maqsad 

va usullari va ularni erishish yo'llari tashkiliy printsipi. Bunday "end vositalarni oqlaydi", "Har 

qanday vaziyatda g'olib" yoki shiorlar mustabid davlat siyosiy rejim bilan xarakterlanadi. 

Tushunchasi va usullari turlari bu tahlil ko'ra tasniflanadi.Siyosiy rejim tabiati davlat siyosiy 

madaniyati va xalqining tarixiy an'analariga darajasida tashkil topgan. Ular shunday, fuqarolik 

jamiyati va massasi qilish ruxsat etiladi, deb har qanday diktator yoki hukmron elita qadar 

quvvat larzaga. Ba'zi mamlakatlarda, totalitar rejimlar tabiiyki, ularning an'anaviy siyosiy 

madaniyat, osonlik bilan tasdiqlanadi. 

Gapni “davlat shakli” tushunchasiga oid turli nuqtai nazarlar mavjudligidan boshlash oʻrinli deb 

uylaymiz. Jumladan, ayrim mualliflar uni faqat tor maʼnoda izohlaydilar. Ularning fikriga koʻra, 

bu - faqat boshqaruv shakli xolos. Boshqa mualliflar bu tushunchani keng maʼnoda talqin 

etishadi. Zotan, ular mazkur tushunchaga boshqaruv shakllari mazkmui bilan davlat tuzilishi 

shaklini kiritadilar. Biroq bu kabi nuqtai nazarlardagi farqlar shu yondashuvlar bilangina 

cheklanmaidi.  Davlatning ichki va tashqi shakllarini farqlovchi mualliflar ham bor. Ichki shakl 

deganda, demokratiya, tashqi shakl deganda esa, siyosiy hokimiyatning aniq tashkiloti 

tushuniladi (D. A. Kerimov). Ushbu nuqtai nazar nimalarga asoslanganligini quyidagicha 

izohlash mumkin: modomiki, demokratiya siyo¬siy tartibning bir koʻrinishi ekan, uni davlatning 

ichki shakli sifatida tushunish zarur, boshqaruv va davlat tuzilishi shakllari majmui esa tashqi 

shakl ni tashkil etadi. 

Ayrim davlatshunoslar davlatga harakatdagi dinamik va tashkiliy statik tizim sifatida qarashni 

taklif etadilar. Shu tak-lifdan kelib chiqqan holda, ular dinamik jihatdan siyosiy tartib (davlat 

tartibi)ni, statik jihatdan esa boshqaruv shakli va davlat tuzilish shakllarini davlat shakli deb 

hisoblaydilar. 

Yuqoridagilarning hammasi huquqiy adabiyotlarda davlat shakli buyicha yagona tushunchaning 

yoʻqligidan dalolat beradi. Ayni paytda ushbu tushunchaning anʼanaviy hisoblangan taʼrifi 

mavjud boʻlib, uni aksariyat olimlar maʼqullashadi, biz ham uni asos qilib olishni tavsiya etamiz. 

Shunday qilib, davlat shakli deganda, uch tarkibiy qism (yoki jihat) - boshqaruv shakli, davlat 

tuzilishi shakli va siyosiy idora usuli birgalikda olingan siyosiy hokimiyat tashkiloti tushuniladi 

(S. A. Komarov).. 

Ushbu taʼrifga eʼtiroz bildirmagan holda, biz, eʼtiboringizni “siyosiy hokimiyat” hamda “siyosiy 

idora usuli” degan iboralarga jalb etishni istardik. Bu iboralar bizga tanish mazkur yoʻnalishda 

tez-tez qoʻllanadi. Fikrimizcha, bu zaruriy shart emas. 

---

Shuning uchun ham baʼzi mualliflar diqqatni chalgʻitmaslik uchun bu iboralarni shunday 

qullashadi-. siyosiy (davlat hokimiyati), davlat (siyosiy) idora usuli. 

Shu oʻrinda yana bir haqiqatni taʼkidlashni istardik. Biz yuqorida davlat shakli uning mazmuni 

bilan uzviy bogʻliqligini aytib oʻtgandik. Shu fikrni batafsilroq tushuntiramiz. Mazmun davlat 

hokimiyatining kimga tegishliligini, uning subyektini (egasini) aniqlash imkonini beradi, 

shuningdek, uni kim amalga oshiradi, degan savolga javob qaytaradiBoshqaruv shakli: 

monarxiya va respublika. Monarxiya mutlaq va cheklangan shakllarda boʻladi (absolyut va 

konstitutsion).Respublika prezidentlik va parlamentar respublika koʻrinishida boʻladi. 

Masalan, Saudiya Arabistoni (mutlaq monarxiya) Buyuk 

Britaniya, Daniya, Norvegiya, Shvetsiya (cheklangan monarxiya, 

konstitutsion). AQSH, Oʻzbekiston Respublikasi 

(Prezidentlik) Avstriya, Italiya,Olmoniya (Parlamentar).II. Davlat tuzumi shakli: — unitar; 

oddiy, yaxlit davlat. — federativ, murakkab, ittifoqdosh davlat. — konfederativ- maʼlum bir 

maqsad yoʻlida birlashgan davlatlar ittifoqi. 

Masalan, AQSH, GFR, RF, Braziliya, Hindiston davlatlari — federativdir. Shveysariya (1848-

yilgacha), Evropa Ittifoqi — konfederativ. Oʻzbekiston — unitar davlat.III. Siyosiy rejimga 

ko`ra davlat shakllari. — Demokratik (vakillik demokratiyasi, bevosita demokratiya). 

— Antidemokratik (fashistik, totalitar). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Foydalanilgan adabiyotlar; 

1. Axmedshayeva M.A Fuqarolik jamiyatining iqtisodiy va huquqiy asoslari. // Davlat va huquq. 

- 2004.  

2 Davlat va huquq nazariyasi. Darslik/ Masʼul muxarrirlar X-B.Boboyev, X..T.Odilsoriyev. -T.: 

Iqtisodiyot va huquq dunyosi, 2000.  

3. Islomov Z.M. Huquq tushunchasi, moxiyati, ijtimoiy vazifasi. Oʻkuv qoʻllanma. -T.: TDYUI,  

4. Islomov Z.M. Obщyestvo. Gosudarstvo. Pravo.-T.:Adolat, 2001 

5. Islomov Z.M. Fuqarolik jamiyati: kecha, bugun, ertaga. -T.: TDYUI, 2002, 

6. Islamov Z.M. Problemы vlasti: yee ponimaniye, naznacheniye, sotsialnaya sennost. T.: 

TGYUI, 2003.