Yagona ijtimoiy to‘lovning to‘lovchilari bo‘lib, buydjet tashkilot

Yagona ijtimoiy to‘lovning to‘lovchilari bo‘lib, buydjet tashkilot- lari, O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari va norizidentlari hisob- lanadi.
Jismoniy shaxslar – O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, shu- ningdek O‘zbekiston respublikasida doimiy ravishda ishlab turgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslardir.
Jismoniy shahslar Fuqarolarning budjetdan tashqari pensiya jamgarmasiga sug‘urta badallarini to‘lovchilari hisoblanadi. Mazkur tushuncha darslikning keyingi matnlarida «sug‘urta badallari» deb yuritiladi
Sug‘urta badallarini hisoblash va ushlab qolish majburiyati, shu- ningdek ularni to‘g‘ri hisoblab chiqarilishi uchun javobgarlik ish beruvch budjet tashkilotining zimmasiga yuklatiladi.
Soliq kodeksida ko‘rsatilgan ish haqidagi daromadlar yagona ishtimoiy to‘lovning va sug‘urta badallarining soliq solish obyekti hisoblanadi.
Misol. 2011-yil noyabr oyida xodim ish normasini 20 foiz ortiq bajardi. Uning noyabr oyi uchun bajargan ish haqi miqdori
500 ming so‘mni tashkil etdi. Budjet tashkilotida qabul qilingan mukofotlash to‘g‘risidagi nizomga asosan xodim ish normasini ortiq darajada bajarganda unga ish haqining 20 foiz miqdorida mukofot beriladi. Soliq kodeksining 306-moddasiga muvofiq, yagona ijtimoiy
to‘lovning va «sug‘urta badallari»ning soliq solish obyekti bo‘lib soliq kodeksining 172, 173, 174, 175-moddalarida keltirilgan ish haqi daromadlari hisoblanadi. Budjet tashkilotida qabul qilingan mukofotlash to‘g‘risidagi nizomga asosan to‘lanadigan mukofot summalari rag‘batlantirish xususiyatiga ega to‘lovlar jumlasiga kiradi.
Soliq kodeksi 173-moddasining 2-bandiga muvofiq mukofot summalari majburiy sug‘urta ajratmalariga tortish obyekti hisoblanadi.
Xodimning ish normasini ortiq darajada bajarganda mukofotini hisobga olgan holdagi ish haqi miqdori 600 ming (500000+500000*20%) so‘mni tashkil etadi. Mazkur 600 ming so‘m bir ishchining bir oy davomidagi jami ish haqi fondi hisoblanadi. Ushbu summadan quyidagi ushlanmalar ushlab qolinadi:

• 
  yagona ijtimoiy to‘lov summasi 150 ming (600000*25%) so‘mni tashkil etadi.
  
• 
  yuridik shaxslarning mehnatga haq to‘lash fondidan yagona ijtimoiy to‘lov davlat maqsadli jamg‘armalari hamda O‘zbekiston Kasaba uyushmasi federatsiyasi Kengashi o‘rtasida belgilangan tartibga muvofiq quyidagi miqdorda taqsimlanishi belgilab qo‘yilgan: Budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga – 24,8%; Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasiga – 0,1%; O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashiga – 0,1 % stavkalarda.
  

Majburiy sug‘urta badallar summasi esa 27 ming (600000*4,5%) so‘mni tashkil etadi.
Majburiy sug‘urta badali koefitsiyenti joriy davr uchun 4,5 % ni tashkil etadi. Hisobot yilida bu korsatkich o‘zgarsa (5,5%), hisobchi buni inobatga olgan holda hisob-kitoblarni olib borishga aqli yetishi kerak.
Yagona ijtimoiy to‘lovni va so‘gurta badallarini hisoblab chiqarish uchun soliq solinadigan baza soliq kodeksiga muvofiq to‘lanadigan daromadlar summasi sifatida belgilanadi.

1.