Ya. O. Ruzmetov

muddatlarda
ta’mirlash reja-grafigini ishlab chiqislini ko‘zda tutadi.
Ta’mirlar oralig'ida jihozlarga joriy ko‘rik o'tkazish bo'yicha 
profilaktika tadbirlari o'tkaziladi. Bu davrda uskunalar va boshqa 
turdagi jihozlar ko'rikdan o'tkaziladi, tozalanadi, moylanadi, ishchilar 
tomonidan jumalga kiritilgan kichik nosozliklar bartaraf etiladi. Joriy 
ko'rik bo'yicha ishlar (kichik nosozliklami bartaraf etish bundan 
mustasno) ishlab chiqarishdagi ishchilar tomonidan bajariladi.
Jihozlardan texnik foydalanish qoidalariga rioya qilinishini 
inspeksiyaviy nazorati bosh mexanik bo'limi tomonidan amaiga 
oshiriladi.
Jihozlar ta’mirining yillik reja-grafigi oylik tezkor reja-grafiklami 
tuzish uchun asos bo'ladi. ular bo'yicha ta’mirlash sexlari va sex 
mexaniklari ishchi brigadalari uchun reja topshiriqlari ishlab chiqiladi. 
Davriyligi bir yilgacha bo'lgan joriy ta’mirlar bo'yicha ishlami 
moliyalashtirish ishlab chiqarishning ekspluatatsion xarajatlari hiso- 
bidan amaiga oshiriladi va ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxiga 
kiradi. Kapital ta’mir, shuningdek davriyligi bir yildan ortiq bo'lgan 
joriy ta’mirlami moliyalashtirish zavod ehtiyojlari uchun qoldi- 
riladigan amortizatsiya ajratmalari yoki “O'zbekiston temir yo'llari” 
AJ ning markazlashtirilgan fondlari hisobiga amaiga oshiriladi.
Mexanik jihozlaming kapital ta’mirlari, shuningdek murakkab va 
og'ir jihozlaming joriy ta’mirlari ta’mirlash-mexanika sexi tomonidan
164

---

bajariladi. Sex ta’mirlanayotgan jihozlar uchun ehtiyot qismlari 
tayyorlaydigan mexanika va jihozlami qismlarga ajratish, ta’mirlash, 
yig‘ish va soziash bilan shug‘ulianadigan ta’mirlash uchastkalaridan 
tarkib topgan.
Zavod bino va inshoatlarini rejali-ogohlantiruvchi ta’mirlash 
tizimi zavoddagi qurilmalami joriy va kapital ta’mirlashni tashkil 
etishni qamrab oladi. Ta’mirlash hajmi ko‘riklar natijalari tahlili 
asosida aniqlanadi. Binolami ko‘rikdan o ‘tkazish uchun nazoratchilar 
guruhi 
mavjud. 
Bosh 
muhandis 
rahbarligidagi 
umumzavod 
komissiyasi bino va inshoatlami yilda ikki marotaba (bahorda va 
kuzda) ko'rikdan o ‘tkazadi. Ko‘riklar natijalarini umumlashtirib, bosh 
mexanik bo‘limi kapital va joriy ta ’mirga muhtoj obyektlar ro‘yxatini 
tuzadi va ta’mir sarflari smetasini tuzadi. Zavodning kapital 
ta’mirlanishi rejalashtirilayotgan bino va inshoatlari ro‘yxati zavod 
asosiy fondlari kapital ta’miri titul varag‘iga kiritiladi, unda ishlaming 
qisqacha tarkibi, ulaming smeta narxi, bajarish xarakteri asosida yoki 
xo’jalik usulida muddatlari ko‘rsatiladi. Ta’mirlanishi kerak b oigan 
har bir bino uchun kapital ta’mir yoki joriy ta’mir bo‘yicha ishlar 
ro‘yxatiga ko‘ra smeta xarajatlari tuziladi.
Asbob-anjomlami saqlash uchun zavodda markaziy asbob- 
anjomlar ombori va asbob-anjomlami tarqatish omborlari mavjud. 
Asbob-anjomlar ombori zahiralarni saqlash hamda zavod sexiarini 
barcha turdagi standart va normallashtirilgan asboblar bilan rejali 
ta’minlash bazasi hisobianadi.
Markaziy asbob-anjomlar omborining asosiy vazifasi - sexlaming 
asbob-anjomlami tarqatish omborlariga belgilangan limitlar asosida 
asboblami taqsimlash, asboblami mavjudligi va harakatini tezkor 
hisobini yuritish, asboblami saqlash me’yorlariga (zahira) rioya qilish- 
dan iborat. Markaziy asbob-anjomlar tarkibiga ishlatilgan asboblami 
ta'mirga yoki metallolomga topshirish uchun y ig ish va saralash 
bo‘yicha qabul qilish-saralash punkti, shuningdek silliqlash toshlarini
165

---

sexlarga berishdan oldin mustahkamlikka sinash bo‘limi kiradi. 
Ombor asboblarning turlari va oicham alri bo‘yicha saqlash uchun 
stellajlar bilan jihozlangan.
Markaziy asbob-anjomlar ombori ish qurollar sexining tarkibiy 
boiinm asi b o iib , asboblarni qabul qilish va sexlarning asbob- 
anjomlar-ni tarqatish omborlariga taqsimlash masalalarida asbob- 
anjomlar xo‘jaligi byurosiga bo‘ysunadi. Asbob-anjomlami tarqatish 
omborlari sexlardagi va sexlararo b o iish i mumkin, ular ish joylarini 
barcha turdagi asbob-anjomlar bilan ta’minlashga moijallangan; 
ishchilarga asboblarni tarqatish ishchi markalari asosida amaiga 
oshiriladi. Asboblar zahirasi sexlarning asbob-anjomlami tarqatish 
omborlari stellajlarida, asbob nomi va oicham i ko‘rsatilgan mos 
yacheykalarda saqlanadi. Yaroqsiz holga kelgan asboblar aktlar b o '­
yicha ro‘yxatdan chiqariladi, aktlar buxgalteriyaga hisob qaydno- 
malarida aks ettirish uchun topshiriladi.
Standartlarga muvofiq, chetdan sotib olingan yoki zavodning inst- 
rumentlar sexida tayyorlangan barcha o ichash asboblari laboratoriya 
nazoratidan oikazilishi kerak.
Zavodning bosh laboratoriyasining bosh metrolog boiim i asbob- 
lami tekshirish grafigini tuzadi va sexlarga yuboradi, sexlar grafik 
asosida barcha o ich ash asboblarini tekshirishga keltiradi. Asbob- 
larning har bir tekshirilgan birligiga asbob bilan birga asboblardan 
foydalanishga ruxsat etuvchi va navbatdagi tekshirish muddati ko‘r- 
satilgan attestat yoziladi va taqdim etiladi. Xuddi shunday tekshirish- 
lar va attetatsiya markaziy asbob-anjomlar omboriga keltirilayotgan 
barcha asboblar uchun o'tkaziladi. Asboblar tekshiruvi o'tkazilishi 
nazorati zavod laboratoriyasi xodimlari tomonidan olib boriladi.
Ta’mirlash zavodlarining asosiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari 
mahsulot chiqarilishi, bajarilgan ishlar tannarxi, mehnat samaradorligi, 
ish haqi fondi, ishchilar soni, o ‘rtacha oylik maoshi, rejaning 
bajarilishi hisoblanadi.
166

---

Zavodning ta’mirlash xizmatini yaxshilashning asosiy yo‘nalish- 
lari jihozlar, bino va inshoatlami ta’mirlashni tashkii etishni takomil- 
lashtirish, ta’mirlash ishlarini rejalashtirishni yaxshilash, ta’mirlash- 
ning iig‘or texnologiyalarini qo‘llash, 
mehnatga
haq olish va moddiy 
rag‘batlantirish tizimini takomillashtirish hisoblanadi.