Xxiii bob. О zbeksiton Respublikasining Vazirlar Mahkamasi

6-§. M ahalliy ijroiya hokim iyati organlari. Hokim maqomi.
M ahalliy miqyosda h o kim iyatning vakillik organlari sifatida 
xalq deputatlari Kengashlari saqlab qolinib (u lar avvalgi tuzumda 
ham mavjud edi), u iarning tashkil bo'lishi, faoliyati demokrat- 
lashtirildi, tarkibi optimal darajaga keltirildi va ular haqiqiy davlat 
hokimiyati sifatida huquqiy m u sta h k am lan ib q o'yilgan bo'lsa, ijro 
hoki-miyati yangitdan tashkil qilindi va yangi in s titu t — hokim 
lavozimi о rnatildi. Sobiq tu z u m davridagi qo n u nlard a, um um an, 
ijro hokimiyati degan (shu jum ladan, mahalliy ijroiya hokimiyati) 
ins-titut, tu sh un ch a yo'q edi. U davrdagi q o nunlarda faqat xalq 
deputatlari Sovetlari davlat hokimiyati organi hisoblanib, ijro 
organlarini S o vetning organi, deb m u s ta h k a m la n g a n va ijro or- 
ganlarini ham kollegialchilik (ijroiya ko m itetlar) asosida ish olib 
borishini beliglab qo'yilib, yakka boshchilik sotsialistik demokrati- 
yaga zid hodisa deb hisoblangan.
О zbekiston mustaqillikka erishgach ijro hokimiyatini tashkil 
qilish, uni faoliyatini kuchaytirish yo'lidan bordi. T o sh k en t shah- 
rida ijro organining boshlig'i yakka boshchilik asosida faoliyat 
ко rsatadigan hokim bo'lishi m aqsadga muvofiq, deg an fikr asosi­
da, 1991-yil 29-dekabrda ek sp erim en t tariqasida T o sh ken t shahar 
hokimi Toshkent xalqi tomonidan saylab qo'yildi. 1992-yil yanvar- 
dagi О zbekiston Respublikasining mahalliy hokim iyat idoralarini 
436
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qayta tashkil etish to'g 'risid a”gi qonuniga binoan Respublikaning 
barcha in a ’muriy tuzilmalarida ijro hokimiyatini boshlig'i sifatida 
hokim lavozimi tashkil qilinishi belgilandi va joylarda ijro hokimi­
yati davlat hokimiyati tarmog'i sifatida e ’tirof etildi. Bu g'oya 
keyinchalik O 'zbekiston Konstitutsiyasida ham mustahkamlanib 
qo'yildi.
K o nstitutsiyaga asosan barcha m a ’muriy-tuzilish pog'onala- 
rida hokim lavozimi mavjud bo'lib ular vakillik hokimiyati organ- 
larini tegishlicha boshqaradi. Shuningdek, ijro hokimiyatini ham 
hokimlar boshqaradi (100, 102-moddalar).
M ahalliy davlat hokimiyati to 'g 'r is id a ’gi Qonunga asosan 
Hokimlar viloyat, tuman va shaharning oliy mansabdor shaxsi 
hisoblanadi (1-modda). Hokim joylardagi mansabdor shaxs sifati­
da o 'zb ek davlatchiligida azaldan qo'llanilib kelingan va sotsialis- 
tik tu z u m d a yo'q qilingan lavozim edi.
Hokim lavozimining o'rnatilishi, ijro hokimiyatida boshqaruv 
yakka boshchilik prinsipida amalga oshirilishini belgiladi. Yakka 
boshchilik prinsipi faqat mansabdorga keng vakolatlar va huquqlar 
berish em as, ularning m as’uliyati kuchli bo'lishini nazarda tutadi. 
S h u n in g uchun hokimlarga o'zlariga yuklatilgan vazifalarni ba- 
jarish imkoniyatini beruvchi vakolat, huquqlar bilan birga kuchli 
m a s ’uliyatlar ham yuklangan.
Viloyat, Toshkent shahar hokimi Prezident va tegishli xalq 
deputatlari Kengashlari oldida, tuman va shahar hokimlari yuqori 
turuvchi hokim va tegishli xalq deputatlari Kengashlari oldida 
hisobdorligi qonunning 1-moddasida belgilab qo'yilgan.
M am lakatim izda olib borilayotgan davlatchilik sohasidagi is- 
Iohotlar ijro hokimiyati faoliyati ustidan vakillik hokimiyati na- 
zoratini kuchaytirish, jamoatchilik nazoratini kengaytirish nazar­
da tutilm oqda va holatlar qonunlarda aks ettirilmoqda.
“Davlat boshqaruvini yangilash va yanada demokratlashtirish 
hamda mamlakatni modernizatsiya qilishda siyosiy paitiyalarning 
rolini kuchaytirish to'g'risida”gi‘ Qonunining 7-moddasida “Xalq 
deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar Kengashlari deputat-