Xvi-xvii asrlarda Hindiston

Mavzu: XI-XV-asrlarda Hindistondagi siyosiy iqtisodiy ijtimoiy hayotni o’rganish

XVI-XVII asrlarda Hindiston

1.1526-yil-

2.Akbar-

3.Rajput-

4.Harbiy len tizimi-

5.Shox Jahon-

6.Avrangzeb

7.1674-yil-

8.Gobind Singx-

9.Ost-Indiya-

10. Shivadji

1. 
   1526-yil-1526 yil 21-aprel oyida Panipatda Hindiston Sultoni Ibrohim Loʻdi bilan va 1527 yili mart oyida Chitora hokimi Rano Sango bilan boʻlgan janglarda Boburning qoʻli baland keldi. Tarixiy maʼlumotlarning bayon qilishicha, Boburning Hindistonga yurishida Dehli hukmdori Ibrohim Sulton siyosatidan norozi boʻlgan Panjob hokimlari ham Boburni qoʻllaganlar va Sikri jangidagi bu gʻalaba Boburga Hindistonda oʻz hukmronligini uzil kesil oʻrnatish va Boburiylar sulolasini barpo etish imkoniyatini berdi. “Boburiylar sulolasi” Hindistonda 300 yildan ortiq hukmronlik qildi.
   

2. 
   Akbar- Boburiylar sulolasi hukmdori (1556 – 1605). Hindistondagi boburiylar saltanati hukmdori (1556 yildan). Boburning nabirasi, Humoyunning o‘g‘li, 13 yoshida 255 -taxtga o‘tirgan (1556 yil 15 fevral). Dastlab vaziri turkman Bayramxon otaliq yorda-mida taxtni boshqargan, so‘ngra balog‘at yoshiga yetgach, mamlakatni qattiqqo‘llik bilan idora eta boshlagan. Saltanatini kengaytirish uchun muttasil kurashgan. Akbar davrida Boburiylar saltanati shimda Balxsan tortib janubida Godovari daryosigacha (Kashmir va Afg‘oniston hududlari bilan), g‘arbda Arabiston dengizidan sharqda Bengaliya qo‘ltig‘igacha bo‘lgan ulkan hududni qamrab olgan. Markazlashgan saltanat tuzish maqsadida 1574- yildan ichki islohotlar o‘tkazishga kirishadi: qo‘shin ustida nazoratni kuchaytiradi va uni qayta tashkil etib, yangidan qurollantiradi, mamlakatni yangi ma’muriy tumanlarga bo‘ladi. Nikoh rish-talari orqali Rajput knyazliklari bilan aloqalarni mustahkamlagan. Rajputlar otliq qo‘shini Akbar qo‘shinining asosini tashkil qilgan. Yirik yer egalari – jo-girdorlarning o‘zboshimchaligiga qarshi bir qancha chora-tadbirlarni o‘tkazgan, 1574 yil dehqonlar, sarkardalarga yer in’om etish o‘rniga xazinadan ularga maosh to‘lashni, mamlakatdagi yerlardan soliq to‘plashni o‘z xizmatchilari zimmasiga yuklagan. Akbar aholi orasida diniy jihatdan o‘zaro birdamlikka erishish maqsadida hindlarni yuqori mansablarga tayinlay boshlagan va yangi din – "dini ilohiy" joriy etgan. Bu din o‘zida is-lom, hinduizm, parsizm va jaynizm dinlarining qorishmasidan iborat bo‘lgan. Akbar dunyoviy va diniy hokimiyatni o‘zida mujassamlashtirgan. Bu dinga e’tiqod qilganlar Akbarning marhamatiga sazovor bo‘lganlar. Keyinchalik Akbar vafotidan so‘ng bu yangi din kichik bir mazhabga aylanib qolgan. Akbar dehqonchilik va savdoga katta e’tibor bergan, Yevropa mamlakatlari bilan ham savdo-sotiq olib borgan. Akbar ilm-fan, san’atga ham homiylik qilgan. Akbarning vaziri va do‘sti Abulfazl Allomiy Ajbar saltanati tarixiga oid "Akbar-noma" asarini yozib qoddirgan. Akbar buyuk davlat arbobi, quvvai hofizasi kuchli, jasur, iqtidorli sarkarda bo‘lgan.
   

3. 
   Rajput- Rajput (sanskritcha raja-putra, "qirolning o'g'li") - bu Hindistonning qit'asidan kelib chiqqan nasl-nasabga oid ijtimoiy mavqe va mafkurani baham ko'radigan, kastalar, qarindoshlar va mahalliy guruhlarning yirik ko'p komponentli klasteridir. "Rajput" atamasi tarixiy urush bilan bog'liq bo'lgan turli xil patilineal klanlarni o'z ichiga oladi: bir nechta klanlar Rajput maqomiga egadirlar, ammo hamma da'volar hammasi ham qabul qilinmaydi.
   

"Rajput" atamasi hozirgi ma'nosini faqat XVI asrda oldi, vaholanki u VI asrdan boshlab shimoliy Hindistonda paydo bo'lgan qadimgi nasllarni tasvirlash uchun ishlatilgan. XI asrda "rajaputra" atamasi qirol amaldorlari uchun meros qilib olinmagan belgi sifatida paydo bo'lgan. Asta-sekin, Rajputlar turli etnik va geografik kelib chiqishlardagi odamlarni o'z ichiga olgan ijtimoiy sinf sifatida paydo bo'ldi. XVI-XVII asrlarda ushbu sinfga a'zolik asosan meros bo'lib qoldi, garchi keyingi asrlarda Rajput maqomiga oid yangi da'volar davom etayotgan bo'lsa. Rajput boshqargan bir nechta shohliklar XX asrga qadar Hindistonning markaziy va shimoliy mintaqalarida muhim rol o'ynagan.

Rajput populyatsiyasi va oldingi Rajput shtatlari Hindistonning shimoliy, g'arbiy, markaziy va sharqiy qismida joylashgan. Bu joylarga Rajastan, Gujarat, Uttar-Pradesh, Ximachal-Pradesh, Xaryana, Jammu, Uttaraxand, Bihar va Madxya-Pradesh kiradi.