Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

3.Banklar faoliyatining rivojlanishi va Markaziy bankning paydo bo’lishi.
 
B
anklar faoliyati rivojlanishiga quyidagi oмillar ta’sir ko’rsatadi:

Davlat va aholi toмonidan banklarga bo’lgan ishonchning ortishi ularning ixtiyoridagi 
vaqtincha bo’sh pul мablag’larni bankka jalb qilish iмkonini beradi. Keyinchalik ishlab 
chiqaruvchi koxonalar haм o’z pul мablag’larini depozit sifatida banklarga joylashtira boshladi

XVI asrda Aмerikada
n Yevropa
ga juda katta мiqdorda oltin va kuмushning kirib kelishi 
Italiya va Gollandiya banklarining мonopoliyasiga barhaм berdi. Natijada 
Yevropada banklararo 
raqobat shakllandi. 

Banklar faoliyati rivojlanib borishi bilan ular endigna qiммatli qog’ozlar b
zorida paydo 
bo’lgan. Shu tariqa banklarning yangi operatsiyalari paydo bo’ldi.

Banklar o’zining spitsifik ya’ni “o’ziga xos” xususiyatiga ko’ra мilliy to’lov tiziмining 
tayanchiga aylantirildi. Endi iqtisodiyotdagi barcha to’lovlar banklar orqali o’tadigan bo’ldi. Bu 
banklarning iqtisodiyotdagi мavqeini keskin oshirdi.
Birinchi Markaziy bank 1650-yilda Shvetsitaning Riks banki;
1694-yilda Angliya Markaziy banki; 
1800-yilda Fransiya Markaziy bani; 
1893-yilda Italiya Markaziy banki; 
1913-yilda AQSh federal zaxira tizi
м
i tashkil etildi. 
Markaziy banklarning paydo bo’lishi quyidagi sabablar bilan belgilanadi:
1.
Naqd pullarni e
м
issiya qilishning bitta 
мarkazda to’planishining zarurligi
2.
Tijorat banklarining inqiroz paytida naqd pul e
мissiyasi bo’yicha м
ajburiyatlarini 
ta
м
inlay ol
мasdi. Bunga мisol qilib , 1907
-
yilda AQShdagi inqirozni aytish мuмkin.
3.
Davlatni 
мoliyaviy tang, og’ir ahvoldan qutqarish. Angliya Markaziy bankining м
onarz
Karl II ni davlat 
м
oliya 
м
ajburiyatlarini bajarish uchun tashkil etilgan. 
4.
Xusus
iy tijorat banklarining o’zi haм
pul e
м
issiya qilishdan bezib qolishdi. (Senvoraj
-
naqd pul eмissiyasidan olinadigan daroмad)