Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik

O„zbekiston neft-gaz kompaniyasining xitoylik hamkorlar bilan olib 

borayotgan loyihalari

54

 

Investor  

Konlar 

Capital 

qo‘yilmalar, 

mln.doll. 

Faoliyat turi 

Qo‘shma korhona 

 

ХМNGК 

(CNPC) 

Ustuyurt 

vaBuxoro–

Xivahududlari 

600,0 

Geologiya 

qidiruv 

ishlari 

"O‘zXMNGK" 

Ariyaz, Sardob, 

Umid, Ustuyurt 

47,3 

"Dungshen" 

(Dong 

Sheng) 

Farg‘ona 

vodiysi 

113,0 

Geologiya 

qidiruv 

ishlari 

"O‘zDungshen" 

 

                                           

54

 O‘zbaekiston statistika qo‘mitasi malumotlariga asosan tuzilgan. // stat.uz. 

---

64 

 

 

 

Bundan tashqari, O‗zbekiston va Xitoy iqtisodiy hamkorlik aloqalarida 2009 

yilda  Trans  osiyo  gaz  quvurining  ishga  tushirilishi  muhim  hodisa  bo‗ldi.  7000 

kilometr uzunlikdagi Turkmaniston - O‗zbekiston - Qozog‗iston –Xitoy gaz quvuri 

bu  mamlakatlar  o‗rtasidagi  uzoq  muddatli,  teng  huquqli  va  o‗zaro  manfaatlar 

tamoyiliga asoslangan an'anaviy hamkorlik ramziga aylandi. 

Transport  va  turizm  sohasidagi  hamkorlik  ham  istiqbolli loyihalar tarkibiga 

kiradi.  Buning  uchun  O‗zbekiston  o‗z  hududida  zamonaviy  transport 

infratuzilmasini  shakllantirmog‗i,  kelajakda  Xitoyni  Yevropa  bilan  tutashtiruvchi 

temir yo‗l yo‗laklarining ishga tushirilishida nisbiy afzallikka ega bo‗lgan munosib 

tranzit  hudud  vazifasini  o‗tamog‗i  lozim  bo‗ladi.  Zero,  yangi  transport 

yo‗laklarining  barpo  etilishi  nafaqat  Xitoyning  Yevropa,  YAqin  Sharq, 

Rossiyaning 

g‗arbiy 

hududlariga 

chiqishini, 

balki 

Markaziy 

Osiyo 

mamlakatlarining 

ham 

bu 

mintaqalar 

bilan 

savdo-iqtisodiy 

aloqalarini 

mustahkamlashiga asos bo‗la oladi. Bundan tashqari, Xitoy va boshqa mamlakatlar 

bilan  hamkorlikda  muayyan  mahsulot  ishlab  chiqarish  borasida  xalqaro  mehnat 

taqsimoti  munosabatlarini  tashkil  etish  va  ularda  munosib  ishtirok  etish  ham 

mamlakatimiz oldida turgan dolzarb vazifalardandir. 

O‗zbekiston  va  Xitoy  yaqin  istiqbolda  sanoatning  tog‗-kon,  avtomobil  va 

neft-gaz  tarmoqlarida  yirik  loyihalarni  amalga  oshirishni  rejalashtirmoqda. 

Jumladan,  ―O‗zkimyosanoat‖  DAK    Xitoyning  ―CITIC  Ltd.‖  Kompaniyasi  bilan 

2012-2015  yillarda  Qo‗ng‗irot  soda  zavodining  ishlab  chiqarish  quvvatlarini 

oshirish bo‗yicha Memorandum imzoladi. Ushbu loyiha zavodning ishlab chiqarish 

quvvatini 1,5 marta - yiliga 150 ming tonnagacha orttirish imkonini beradi. 

―O‗zbekneftegaz‖  2012  yilda  Xitoyning  CNPC  korporatsiyasi  bilan 

birgalikda  butadiyen  kauchuklarini  ishlab  chiqarish  bo‗yicha  qo‗shma  korxona 

tashkil  etishni  rejalashtirgan.  Mazkur  loyiha  doirasida  yiliga  60  tonna  butadiyen 

kauchigi  olish  mumkinligi  va  uning  qiymati  400  mln.  dollarni  tashkil  etishi 

kutilmoqda.  Butadiyen  kauchigi  ―O‗zkimyosanoat‖  DAK  va  Xitoyning  ―CITIC 

Ltd.‖  kopaniyasi  bilan  birgalikda  2012-2016  yillarda  tashkil  etilishi 

---

65 

 

rejalashtirilayotgan  shina  zavodi  uchun  xomashyo  vazifasini  o‗taydi.  Loyiha 

qiymati  155  mln.  dollarni  tashkil  etib,  yiliga    1,5  mln.  avtoshinalar,  200  ming 

qishloq xo‗jalik mashinalari shinalari va 100 ming pogona  metr konveyer lentasi 

ishlab chiqarish quvvatiga ega bo‗ladi

55

.   

Bundantashqari, ―O‗zbekneftegaz‖ 2012 yilda mamlakatning janubi-g‗arbida 

joylashgan Gazli hududida gaz konlarini o‗zlashtirish uchun Xitoy Eksimbankidan 

158,5mln.  Dollar  miqdorida  kredit  jalb  etishni  rejalashtirgan.  Ushbu  mablag‗lar 

gazni  magistral  tarmog‗iga  tashish  uchun  quvurlar  o‗tkazish  va  infratuzilmani 

rivojlantirish uchun sarflanadi. Shuningdek, 2011-2020 yillarda umumiy qiymati 1 

mlrd.  dollarga  teng  ―Qulbeshkak‖,  ―Xojiqazgan‖,  ―Doyaxotin‖,  ―Suzma‖, 

―Qumli‖, ―Chegaraqum‖ kabi konlarini o‗zlashtirish loyihalari ishlab chiqilmoqda. 

Bu  loyihalarning  amalga  oshirilishi  2021  yilga  borib  yiliga  5  mlrd.kub  metr  gaz 

qazib chiqarish imkonini beradi. 

O‗zbekiston  va  Xitoy  o‗rtasidagi  iqtisodiy  hamkorlikning  hozirgi  kundagi 

darajasi,  bir  tomondan,  har  bir  mamlakatning  iqtisodiy  rivojlantirish 

xususiyatlariga bevosita bog‗liq bo‗lsa, ikkinchi tomondan, mazkur hamkorlik ikki 

mamlakatning iqtisodiy imkoniyatlariga to‗liq mos kelmaydi. 

Fikrimizcha,  Xitoy  iqtisodiyoti  mehnat  sig‗imkorligi  yuqori  mahsulotlarni 

ishlab  chiqarishda  qiyosiy  afzallikka,  boy  tajribaga  ega  ekanini  nazarda  tutilsa, 

O‗zbekiston  uchun  ushbu  tarmoqlarda  mazkur  mamlakat  bilan  kooperatsion 

aloqalarni  jadallashtirish  lozimligi  foydali  bo‗ladi.  Xitoyning  salohiyati  va  boy 

tajribasidan  kelib  chiqib, oziq-ovqat, to‗qimachilik,  mashinasozlik, kimyo,  yuqori 

texnologiyalar sohasida qo‗shma investitsion loyihalarni amalga oshirish maqsadga 

muvofiqdir.