|
XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI – MAXSUS SON_____
33
тўғрисида”ги Қарорига асосан вилоятда мавжуд бўлган 132 та колхознинг 122 тасини ширкат
хўжалигига айлантириш, шундан 8 та норентабел ҳамда келажаги йўқ бўлган колхоз негизида 531 та
фермер хўжалиги ҳамда 1932 та деҳқон хўжаликлари ташкил этиш белгилаб олинди.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2000 йил 29 декабрдаги “2000
йилда қишлоқ хўжалиги корхоналарини санация қилиш якунлари ва 2001 йилда уни ташкил этиш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги Қарори асосида 1999 йилдан буён санацияда бўлган 86 та колхоз ширкат
хўжаликларига айлантирилди, шунингдек 1999 йилдан буён санацияда бўлган 59 та колхознинг
санация муддати яна бир йилга чўзилди, 52 та ширкат хўжалиги асосида 3031 та фермер хўжалиги
ташкил қилинди.
Фермер хўжаликларини ривожлантириш бўйича амалга оширилган илмий тадқиқот ишларида
уларни алоҳида уклад сифатида тан олиниши, ҳуқуқий асосларини яратилиши, соҳани асосий товар
ишлаб чиқарувчи сифатида шаклланиб, қишлоқ хўжалигида ислоҳотларни амалга оширишдаги
мавқеини ошиб бориши нуқтаи назарида 1998-2002 йилларни соҳа ривожланишида алоҳида босқич
сифатида қаралади [6].
Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари бозорида маҳсулот етиштирувчиларини ташкилий-ҳуқуқий
шаклларини ўзгартиришдаги асосий босқич 2003 йилдан бошланиб, унда ширкат хўжаликларини
тўлиқ фермер хўжаликларига ўтказиш, асосий қишлоқ хўжалик маҳсулот ишлаб чиқарувчилари
сифатида фермер ҳамда деҳқон хўжаликларини майдонга чиқаришга эътибор қаратилди [7].
Мазкур босқични амалга оширилишида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Қишлоқ
хўжалигида ислоҳотларни чуқурлаштиришнинг энг муҳим йўналишлари тўғрисида”ги 2003 йил 24
мартдаги ПФ-3226-сонли Фармони муҳим аҳамият касб этган. Бундан ташқари мазкур Фармонга
мувофиқ 2004—2006 йилларда фермер хўжаликларини ривожлантириш концепцияси ишлаб чиқилган
бўлиб, унда ер-сув муносабатларини, молия-кредит механизмини такомиллаштириш, фермер
хўжаликларининг моддий-техника базасини мустаҳкамлаш ҳамда сервис ва ҳуқуқий хизматлар
кўрсатишни кенгайтириш, маҳсулот тайёрлаш, қайта ишлаш ва сотиш тизимини, меҳнат
муносабатларини такомиллаштириш ва кадрлар тайёрлаш соҳасидаги чора-тадбирларга алоҳида
эътибор қаратилган.
Концепция доирасида амалга ошириладиган ишлар натижасида 2007 йилга қадар фермер
хўжаликларига бириктирилган ер майдонларининг умумий қишлоқ хўжалиги ерларидаги салмоғини
17,5 фоиздан 63,3 фоизгача ва суғориладиган майдонлардаги салмоғини 72,1 фоизгача кўпайтириш ва
уларнинг қишлоқ хўжалиги ялпи маҳсулотидаги улушини 25 фоизгача етказиш, бунинг учун эса
фермер хўжаликларига хизмат кўрсатувчи инфратузилма объектларини кенгайтириш белгилаб
берилган.
Ниҳоят юқорида амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида 2008 йилга келиб мамлакатимиз
қишлоқ хўжалигида етиштирилган маҳсулотнинг 99.8 фоизи хусусий мулк ҳиссасига тўғри келди ва
асосий улуш фермер ва деҳқон хўжаликлари ҳиссасига тўғри келиб, уларнинг улуши мос равишда 32.6
ва 61.1 фоизни ташкил қилди. Натижада фермер хўжаликлари асосий маҳсулот етиштирувчи сифатида
шаклланиб улгурди ва кейинги муҳим вазифа қишлоқ хўжалик маҳсулотлари етиштиришда уларнинг
ўрни ва ролини ошириш, бу ишни дастлаб соҳада маҳсулот етиштиришда асосий омил бўлган ердан
фойдланиш самарадорлигини оширишга эътибор қаратишдан бошлаш масаласи қўйилди.
Ўз навбатида ушбу жараён мамлакатимизда фермерлик ҳаракатини ривожлантиришнинг кейинги
босқичини бошлаб берди. Ушбу босқич бўйича, ҳуқуқий асосларни шакллантириш ҳамда амалий чора-
тадбирлар 2008 йилдан бошлаб амалга оширила бошланди, бунда фермер хўжаликлари тасарруфидаги
ер майдонларини мақбуллаштириш (оптималлаштириш) масаласи кун мавзусига айлантирилди.
Натижада фермер хўжаликларига бириктирилган ер майдонларини оптималлаштириш, ердан
фойдаланиш самарадорлигини ошириш мақсадида қатор фармон ва қарорлар қабул қилинди.
Мазкур жараённи ташкил этиш ва уни амалга ошириш учун шарт-шароитларни ўрганишда
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 6 октябрдаги “Фермер хўжаликлари
тасарруфидаги ер участкалари майдонларини мақбуллаштириш бўйича таклифларни ишлаб чиқувчи
махсус комиссияни ташкил этиш тўғрисида”ги Ф-3077-сонли Фармойиши қабул қилинди. Олиб
борилган ўрганиш ҳамда ишлаб чиқилган таклифлар натижасида фермер хўжаликлари сонини
мақбуллаштиришнинг биринчи босқичи амалга оширилди. Натижада 2008 йилда жами 218.6 минг
фермер хўжалиги мавжуд бўлиб, ҳар бир фермер хўжалигига 27 гектар ер майдони тўғри келган бўлса,
2009 йилга келиб уларнинг сони 103.1 мингтани ташкил қилди ва шунга мос равишда ҳар бир фермер
хўжалигига тўғри келадиган ўртача ер майдони 56.5 гектарга етказилди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
