Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
8/2020
275
кўрсатган бўлса, 6 ва 7 ёшли респодентлар бир ҳафтада деган жавобни беришган. Тўғри беш 
ёшли бола характеридаги ўзгарувчан кайфият ота –
оналарнинг яқин қариндошларникида 
бемалол дам олиш имконини бермайди. Бундан ташқари ўзбек меҳмондорчилик 
анъаналарига кўра ёш болани турли тадбирларга бирга олиб бориш маъқул одат сифатида
қаралмайди. Бироқ, болада тортинчоқлик одатини йўқотишда, бошқалар билан мулоқотга 
киришиш маданиятини шакллантиришда, шарқона одатларни катта авлод вакилларидан 
ўзлаштиришда муҳим аҳамиятга эга бўлган кекса авлод вакиллари билан болаларни 
мулоқотини кўпроқ ташкил қилиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Яна шуни алоҳида 
эътироф этиш лозимки ёш респодентларимизга “Агар танлаш имкони берилса саёҳатга ота –
онангиз билан чиққан бўлармидингиз ёки буви –
бувалар биланми?” деган саволга 
респодентларнинг 82 фоизи буви ва буварини маъқул кўрди. Бу нимадан далолат бермоқда? 
Бу биз фарзандларимизнинг саволларига етарли даражада жавоб бермаётганлигидан, унинг 
фикрларини эшитмаётганлигидан, уларни
қийнаётган муаммоларга биргаликда ечим 
топмаётганлигидан далолат бермоқда. Психологларнинг фикрича 5 ёшдан 7 ёшгача ақли 
расо баркамол авлод бир кунда 300 тагача савол бериши мумкинлигини таъкидлаб ўтган. 
Энди ўзимизга савол берайлик биз фарзандларимизни бир кунда қанча саволини тинглаймиз 
ҳамда жавоб берамиз. Катта авлод вакиллари хар қачон ёш авлоднинг аҳлоқий қарашларидан 
норози бўлиб келган ҳамда бунинг асоси тарбия билан боғлиқ эканлигини ХХ аср бошида 
хатто жадид матбуотида ҳам эътироф этган. Эртага бугунги шу авлод вакилларини танқид 
қилаётганда шуни эсимиздан чиқармаслигимиз керакки, бу бизнинг келажак учун тайёрлаган 
заминимиз. 
Биз 
уларни 
саволларига 
характери 
шаклланаётган 
ушбу 
даврда 
беъэтиборлигимиз 60 ёшдан хаётимиз охиригача гурзи бўлмаслиги учун ҳамда эртага 
уларнинг фаолиятини танқид қилмаслик учун бугун бизда имкон бор. Хурматли ёш ота –
оналар сиз ва биздан бугун ёш авлод фақат эътибор кутмоқда. Эртага эътиборсиз қолмаслик 
эса ўз қўлимизда. 
Бундан ташқари “Экологик тарбия, табиат ҳақидаги билимларни сиз қаердан 
ўзлаштирябсиз?” деган саволга 62 фоиз респодентлар муассасада тарбиячилардан, 30 фоизи 
телевидениядан, фақатгина 8 фоизи ота –
онасидан олишини қайд этди. Мана натижа, 
болаларни ёш авлодни замонавий технологиялардан ажрата олмаётганлигимиз катта фожиа 
сифатида бонг урилмоқда. Кимнидир айбдор қилиш эмас, аксинча танқид тараққиёт меваси 
эканлигини эслатиб ўтмоқчимиз холос. Бироқ айб ёш авлодда эмас
, 
балки уларга тарбия 
бераётган ота –
оналардами ёки тезкорлик билан замонавий кўриниш касб этиб
бораётган 
глобаллашувда? Хулоса сиздан, азиз ҳамюртлар. Асл маънавият,
миллий қадриятлар, аҳлоқ 
мезонлари хеч қачон китобларда ёзилмайди
, 
улар шакллантирилади. 
Экологик маданият маънавий хаётимизнинг чамбарчас қисми экан, ёш авлодни 
табиатга меҳр ва муҳаббат руҳида тарбиялашимиз учун аввало ўзимиз табиатга эхтиёткорона 
муносабатда бўлишимиз лозим. Ёш авлод эшитганига эмас кўрганига ишонади. Сўзимиз ва 
амалимиз бир –
бирига монанд бўлмас экан, ёш авлодни келажакда хеч кимнинг танқид 
қилишга ҳаққи бўлмайди. Биз келажак авлод олдида масъуллигимизни унутмасак, ёш 
авлодга бахтли болаликни хадя этибгина улардан буюк келажакни кутиш мумкин.