Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
8/2020
249
кенг қўлланилмаяпти. Технологияни кўплаб давлатларда қўллаш мақсадида Европа 
Иттифоқи томонидан молиялаштириладиган UzWaterAware лойиҳаси доирасида Марказий 
Осиё минтақавий экологик маркази томонидан бу йўналишда кўп ишлар қилинмоқда. 
Афсуски, кўпчилик гидрогель ва унинг фойдали хусусиятлари ҳақида тўлиқ маълумотларга 
эга эмас. 
1-
расм. Томчилатиб суғориш технологияси
 
Гидрогель
синтетик полимер бўлиб, у сувда кўпайиб, намлик ва фойдали 
қўшимчаларни ўсимликлар дарахтларнинг илдиз тизимига яқин жойда сақлайди, тупроқдан 
намликнинг буғланишини минималлаштиришга имкон беради. Шундай қилиб, ўсимликнинг 
илдиз тизимини ягона сув билан таъминлаш амалга оширилади.
Агар биз лалми ҳудудларда экилган экинларни суғоришда гидрогелдан фойдаланадиган 
бўлсак деҳқонлар, боғбонлар жуда ҳам катта ижобий натижага эришишади. Сабаби 
гидрогель
таркибида минерал ва биологик ўғитлар, микроэлементлар ва ўсимликларни турли 
касалликлардан ҳимояловчи биологик микроорганизмлар мавжуд.
Тадқиқот натижалари ва уларнинг муҳокамаси
. 
Ўтказилган илмий 
-
амалий 
тажрибалар шуни кўрсатдики, гидрогель
тувакда ўстириладиган ўсимликларни суғоришга 
сарфланадиган сувни 50
-80% 
ини, қишлоқ хўжалик экинларига ажратиладиган сувни эса 20
-
40% 
ини тежашга ёрдам беради. Шунингдек, таркибидаги биологик моддалар орқали турли 
минерал ўғитларни 60
-70% 
гача тежаш имкониятини яратади.
Натижада жуда катта 
миқдордаги минерал ўғитлар ва сув тежалади, ер ости сувлари зарарланишининг олди 
олинади.
Гидрогелдан 3
-
4 йил давомида фойдаланилса ҳам ўз хоссаларини йўқотмайди. 
Эскирган 
гидрогель
деструкцияланишидан 
ҳосил 
бўлган 
маҳсулотлар 
ернинг 
инфраструктурасини бузмайди. Аксинча азотли ўғит сифатида ўсимликлар томонидан 
ўзлаштиришга қулай ҳисобланади. Гидрогелларнинг чириш жараёни тўлиқ зарарсиз, 
экологик текширувлардан ўтказилган. Дунёда турли хилдаги гидрогеллар мавжуд бўлиб, 
уларнинг асосий вазифаси сувни тежаб қолишдир. Сувни тежаш билан бир қаторда 
таркибида органик бирикма ва турли хилдаги биологик организмлар мавжудлиги 
маҳсулотнинг асосий ютуғидир.