Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Суғориладиган ўтлоқи тупроқлар
вилоятнинг чўл минтақаси бошқа тупроқларига 
солиштирганда гумус (1,1
-
1,45%) ва азотга (0,08
-
0,12%) нисбатан бой. Гумусни 
агроирригацион оқизма лойқаларга чуқур кириб бориши тупроқ кесимида унинг заҳирасини 
юқори бўлишини таъминлайди. Қадимги аллювиал ва делювиал
-
пролювиал юзаларда таркиб 
топган суғориладиган ўтлоқи тупроқларда гумус кам (0,5
-
0,7%), чунки уларнинг ўтмишдоши 
–
сур
-
қўнғир
ёки тақирли тупроқларда органик модда миқдори кам бўлган. Бу тупроқларда 
гипс 0,12
-
0,25% бўлиб, у шўртобланиш жараёни ривожланишига тўсиқ бўла олмайди. Шу 
сабабли ўсимлик илдизлари тарқалган қатламнинг қуйи қисмига, айрим ҳолларда сингдириш 
сиғими таркибига натрий ва магний ионининг кириш ҳисобига шўрланиш содир бўлади. 
Шўрланиш тупроқнинг сув ўтказиш кўрсаткичлари пасайишига олиб келади. Тупроқни 
суғоришлардан сўнг зичлашиши ва бошқа салбий хусусиятларини вужудга келтиради. 
Карбонатлилик тупроқ кесими бўйича текис –
8,8-
9,3% СО
2. 
Умуман, суғориладиган ўтлоқи 
тупроқлар бирмунча юқори ишлаб чиқариш қобилиятига эга, Бухоро вилояти ер фондининг 
қимматли қисмини ташкил этади. 
Вобкент тумани
бўйича жами суғориладиган ерлар 20182,0 гектарни ташкил қилади. 
Шундан 14644,8 гектари (72,6%) турли даражада шўрланган бўлиб, 11271,4 гектари (55,85%) 
кучсиз, 2685,6 гектари (13,31%) ўртача, 398,1 гектари (1,97%) кучли ва 289,6 гектари (1,4%) 
жуда кучли даражада шўрланган (1
-
жадвал).
1-
жадвал
 
Вобкент тумани
 
суғориладиган тупроқларини шўрланганлик
 
даражасига кўра тавсифи
 
Шўрланиш даражаси
Жами 
суғориладиган 
ерлар
Шўрланмаган
Кучсиз
Ўртача
Кучли
Жуда 
кучли
Майдони, гектар ҳисобида
20182,0 
5537,2 
11271,4 
2685,6 
398,1 
289,6 
Майдони
, % 
ҳисобида
100 
27,44 
55,85 
13,31 
1,97 
1,4