Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Асрор
-
ун –
 
никоҳ
” рисоласида муридларни куз шабадаси сингари 
дарахтларнинг япроғини хазон қилиб уларни ғафлат томон етакловчи ноқобил ”пирлар”нинг 
бехосият нафасларидан огоҳ бўлиш лозимлигини уқтиради. Махдуми Аъзам ҳар бир 
жамиятнинг келажагини унинг қўйнида ўсиб, улғаяётган ёшларнинг етарли ва тўлиқ 
парвариш олишга боғлиқ деган ғояни илгари сурган. Бу масалада лоқайдлик қилиш ёки 
эьтиборсиз бўлишнинг оқибати ҳалокат эканлигидан огоҳ этганлар. Бу эса Даҳбед 
мактабининг қанчалик аҳамиятли эканлигини кўрсатиб беради. 
Махдуми Аъзамнинг издошлари, муридлари ва мухлислари жуда кўп бўлган. 
Манбаларда Махдуми Аъзамни олтмишта авлиёни етиштирган муршид, (пири шасти) деб 
аташган. Кўпчилик ҳукмдорлар, давлат арбоблари, шоиру уламолар, унга қўл бериб мурид 
бўлишган. Жумладан, мутасаввиф шайхлардан Муҳаммад Ислом (1494 –
1563), Мавлоно 
Лутфуллоҳ ( 9
67/ 1559 
–
979/ 1571), Мавлоно Поянда (1601
в.э.), Шайбоний ҳукмдорларидан 
Убайдуллохон (1538
в.э.), Абдулазизхон (1550
в.э.), Жонибек Султон (1529
в.э.), 
темурийлардан Заҳириддин Муҳаммад Бобур (1483 
- 
1530) унга мурид тушишган.
“Бухоро авлиёларининг тарихи” асарида Поянда Муҳаммад Ахсий Файзиободийнинг 
фаолияти жўйбор шайхлари билан чамбарчас боғланган деб маълумот берилган. Аслида 
Поянда (абадий, давом этувчи.
-
З.Э.) ҳазрати Махдуми Аъзамнинг энг яқин муридларидан 
бири бўлган.
Махдуми Аъзамдан кейин нақшбандия тариқатига Жўйбор шайхлари пиру муршидлик 
қилган ва нақшбандиянинг Ўрта Осиё тармоғининг маркази яна Бухорога кўчган. Маълумки, 
нақшбандия тасаввуфий таълимоти ва тариқати Бухорода Баҳоуддин Нақшбанд томонидан 
асосланган. Унинг халифалари Алоуддин Аттор, Муҳаммад Порсо ва Яъқуби Чархийлар уни 
ривожлантирганлар. Яъқуби Чархийдан нақшбандия таълимотини олган Хожа Аҳрори Валий 

---