Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
8/2020 
104
ишлаб чиқарилган ерларнинг даражаси ва сифати (қишлоқ хўжалигида тупроқ 
унумдорлигини қайта ишлаб чиқариш миқдорига, қишлоқ хўжалигига оид бўлмаган 
соҳаларда эса қайта ишлаб чиқарилган ер майдонларининг ҳажми)га боғлиқ бўлади.
Ердан фойдаланишнинг экологик жиҳати ердан фойдаланиш жараёнида табиий 
ресурслар ичида энг муҳим омил сифатида ернинг даражаси (яхшиланиши ёки ёмонлашиши) 
ни белгилайди. Ушбу жиҳат ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқаришда ердан фойдаланиш 
борасида жамият ва табиатнинг ўзаро таъсирини ифодалайди.
Табиатни муҳофаза қилиш муаммолари мураккаб бўлиб, иқтисодий, соғломлаштириш 
гигиеник, эстетик, тарбиявий, илмий жиҳатларни ўз ичига олади, ушбу муаммоларни ҳал 
этиш учун табиат ва жамият мулоқотига асосланган экологик ёндашув катта аҳамиятга эга.
Табиатни муҳофаза қилишга йўналтирилган тадбирлар асосида ресурслардан 
фойдаланиш жараёнининг ўзида уларни асраш талаби қўйилган. Бу талаб жамият ва 
табиатнинг яхлитлиги, антропоген алмашинув, табиат ресурсларидан фойдаланиш жарёнида 
уларни муҳофаза қилишдан келиб чиқади. Мукаммал антропоген алмашинув, унинг 
биосфера функциясига киритилиши муҳим вазифа бўлиб, у тезликда амалга оширилиши 
керак. Табиат ресурсларидан фойдаланиш комплекс хусусиятга эга бўлиши, табиат 
ресурсларидан фойдаланиш ва табиатни мукҳофаза қилиш борасидаги тадбирлар рационал 
бўлиб, экологик нуқтаи назардан илмий асосланган бўлиши даркор.
Юқорида айтилган фикрлар муҳим табиат ресурси сифатида ер майдонларига ҳам 
тааллуқлидир. Инсон ўзининг амалий фаолияти жараёнида ерга табиат ресурси сифатида 
икки тарафлама таъсир кўрсатади: бевосита ва билвосита. Биринчи ҳолатда ер турли 
иншоотлар, қурилишлар, объектлар учун макон сифатида хизмат қилади. Иккинчи ҳолатда, 
ер қишлоқ хўжалиги (шунингдек, ўрмон хўжалиги)да ишлаб чиқаришнинг энг асосий 
воситаси сифатида фойдаланилади. Ишлаб чиқаришнинг бу тармоғида ернинг энг муҳим 
хусусияти –
тупроқ унумдорлигидан фойдаланилади. Шу сабабли, тупроқ бир тарафдан, 
биосфера асоси сифатида, бошқа тарафдан, инсониятнинг моддий неъматлар манбаи 
сифатида кишилик жамияти мавжудлигида ҳал этувчи аҳамиятга эга.