Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

 
 
 
 
 
 

---

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
9/2020 
90
ИҚТИСОДИЁТ ФАНЛАРИ
 
 
УЎК 332
 
МАҲАЛЛИЙ БЮДЖЕТЛАРНИ ЎРТА МУДДАТЛИ РЕЖАЛАШТИРИШНИНГ 
ТАШКИЛИЙ –УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ
У
.
Б
. 
Иманова
, 
ўқитувчи
, 
Термиз давлат университети
, 
Термиз
 
Аннотация. 
Ушбу 
мақолада 
маҳаллий 
бюджетларни 
ўрта 
муддатли 
режалаштиришнинг ташкилий–услубий асослари ёритиб берилган. 
 
Калит сўзлар:
 
иқтисод,
 
молия, маҳаллий бюджет.
 
Аннотация.
 
В этой статье освещаются организационно–методические основы 
среднесрочного планирования местных бюджетов.
 
Ключевые слова:
 
экономика, финансы, местный бюджет.
 
Abstract.
This article covers the organizational and methodological basis of mid
–
term 
planning of local budgets. 
Key words:
 economy, finance, local budget. 
 
Маҳаллий бюджетларни ўрта муддатли ташкил қилишда асосан маҳаллий бюджетлар 
шаклланиши ва ишлатилишининг барқарорлигини таъминлаш масалаларини мустаҳкамлаш, 
маҳаллий бюджетларни молиявий жиҳатдан келиб чиққан ҳолда ўрта муддатли 
режалаштиришнинг имкониятларини яхшилаш муҳим стратегик вазифа ҳисобланади. 
“Маҳаллий бюджетлар умумдавлат иқтисодий ва ижтимоий вазифаларини амалга 
оширишда, биринчи галда, давлат
маблағларини тақсимлашда ва ижтимоий иқтисодий 
инфратузилмани ривожлантиришда муҳим аҳамиятга эга. Улар маҳаллий ҳокимиятларнинг 
фаолият кўрсатишларида асосий молиявий манба бўлиб, давлатнинг ижтимоий
-
иқтисодий 
сиёсатини жойларда амалга оширишда асосий ролни ўйнайди. Дастур ўзига қамраб олган, ўз 
вақтида қабул қилинган ҳужжатларда аввало мамлакатимизнинг маҳаллий бюджетларни 
молиявий ҳамда иқтисодий, бюджет, банк
-
кредит тизимининг барқарор равишда ҳамда 
узлуксиз тизимда ишлашини таъминлаш, иқтисодиётнинг
реал сектори тармоқлари ва 
корхоналарга ёрдам кўрсатиш, аҳолини ижтимоий қўллаб
- 
қувватлашга қаратилган чора
-
тадбирларнинг пухта ишлаб чиқилгани ўзининг амалий самарасини берди, десак, айни 
ҳақиқатда ҳам деб бежиз айтмаган. 
Маҳаллий бюджетларни Ўзбекистон Республикасида
бозор иқтисодиётининг 
муносабатларининг шаклланишига оид туб иқтисодий ислоҳотлар ўтказилишини бюджет 
тизимида, жумладан, маҳаллий бюджетлар аҳамиятини янада оширади. Чунки ҳудудларнинг 
ижтимоий
-
иқтисодий ривожланиши маҳаллий бюджетларнинг
молиявий
барқарорлигига 
боғлиқдир. 
Ислоҳотлар 
чуқурлашиши 
билан 
маҳаллий 
бюджетлар 
томонидан 
молиялаштириладиган чора
- 
тадбирлар ҳажми ошаверади, шунингдек, улар ихтиёрига 
қоладиган даромадлар ҳам кенгаяверади. “Бизнинг республикамиз шароитида рақобатли
муҳитни шакллантириш аввалги тизимдан бизга мерос бўлиб қолган сунъий монопол 
тузилмаларни йўқ
қилиш бўйича қатъий чора тадбирларни амалга ошириш
билан бевосита 
боғлиқ бўлиб,
унда асосан истаган тармоқ ёки корхона монополист эди. Бозор ислоҳотларни 
янада чуқурлаштириш, янгиланиш ва тараққиёт йўли бўйича муваффақиятли ҳаракат 
Ўзбекистоннинг ташқи алоқалари фаоллашуви,
унинг дунё
хўжалик алоқаларига кенг кириб 
бориши билан узвий боғлиқ»
. 
Давлат бюджетининг даромадлар қисми бўйича кўрсаткичлари 
тўлиқ бажарилди,
эришилган профицит ялпи ички маҳсулотга нисбатан 0,4 фоизни ташкил 
этди”
. 
Маҳаллий бюджетлар тизими маҳаллий талаб
-
эхтиёжларни тўлароқ қондиришни 
ҳамда давлатнинг марказлашган тартибда амалга оширадиган тадбирларнинг бажарилиши 
билан чамбарчас боғланган
ҳолда ижро
этишга
имкон яратиб беради. 
Маҳаллий бюджетлар даромадлари асосан маҳаллий солиқлар ва умумдавлат 
солиқларидан ажратмалар маҳаллий бюджет маблағларнинг эгаси сифатида амалдаги 
меъёрий ҳужжатларга асосланиб, умумий ҳажми бюджет қонунчилигида белгиланган 
миқдорда
пул маблағларини ажратади. 
Маҳаллий бюджет харажатларига маблағлар ажратиш давлат ҳокимияти, давлат 
бошқарув органлари, молия
-
кредит идоралари тизими орқали тегишли маблағларга эҳтиёж 
сезилган пайтдан (молия йилидан) бошлаб уларни сарф харажат қилгунга қадар бўлган бутун 
давр мобайнида юз беради. 

---