Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

2
 
соат ҳисобида, 2015 йил)
 
Бунга ўртапишар навларнинг барглари юпқа кўринишда ва ҳажми кичикроқ бўлиши 
ҳам маълум бир объектив сабабалардан бири бўлиши мумкин. Баъзан навнинг туклари сони 
кам ёки кўп бўлиши ҳам сувни кам ёки кўп ишлатишига сабаб бўла
олади. Аслида 
ўртапишар навларнинг дуккаклари пишиб етилиши учун сув сарфи ўртапишар навларга 
қараганда
кўпроқ бўлади, чунки вегетация даври узоқ бўлгани учун дуккакдаги уруғнинг 
пишиб етилиши учун сув сарфи катта бўлади. 
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, ўртапишар соя навларидаги транспирация 
жадаллигини ўрганганимизда барча навларга хос бўлган бир қонуният асосида ишлайди, 
улар ўсув даврининг бошида сувни кам буғлатади, гуллаш ва дуккак ҳосил қилиш фазасида 
ҳамда дуккакларнинг дастлабки пишиш фазасида сув сарфи юқори бўлади, аммо кейин 
пастлай бошлайди. Барча навларда барча ривожланиш фазаларида куннинг эрталаб ва кеч 
қисмида сувни буғлатиш
жараёни суст бўлади, соат 12
00
ва 14
00
орасида сув буғлатиш 
нуқтаси энг юқори чизиққа боради. Демак, барча соя навларининг сувга бўлган талаби бир 
қонуният асосида боради ва соя навларнинг сувга бўлган талабини ушбу тажриба 
натижаларидан келиб шакллантириш ҳам ишимизнинг маълум бир вазифаларидан биридир.
Тажрибалардан яна шу нарса маълум бўлдики, ўртапишар Славия
, 
Олимпия
соя 
навларида сувни буғлатиш жараёни, қисқа муддатда жадал борди ва ўртапишар Дўстлик
, 
Парвоз
ва Нафис
навларида эса бу жараён суст ва узоқ муддатда борганлиги кузатилди. 
Демак, Бухоро вилоятининг ўртача шўрланган тупроқларида ўртапишар соя навларининг 
транспирация жараёнини ўрганганимизда ўртапишар
навларнинг сувни максимал 
буғлатишида ўзига хос қонуниятлар борлиги аниқланди. Ўртапишар Славия
ва Олимпия
соя 
навлари сувни соат 12
00
-14
00
да кўп буғлатди, аммо бу муддат қисқа бўлди ва июнь ойларига 
тўғри келди. Ўртапишар Дўстлик
, 
Парвоз
ва Нафис
соя навларида сувни буғлатиш
жараёни 
жадаллиги максимал даражаси июль ойларида борганлиги кузатилди.