Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

 
Иқтисод фанлари доктори, профессор Бахтияр Рузметовнинг 70 йиллигига
 
бағишланади
 
Кимки ҳаёт шаъмин
 
илм ила ёқди
 
Ҳаёти
 
асрлар сўнмайин
 
боқди
 
Бедил
 
Азал
-
азалдан Хоразмда устоз
-
шогирдлик анъаналари шаклланган ва юксак даражага 
кўтарилган. Жаҳонга машҳур алломалар, фозилу
-
фузалолар ўз асарларида Хоразмликларни 
бундай қадриятларига тасанно
айтиб юқори баҳо
беришган.
Ушбу
мақола
ана шундай анъаналарни давомчиси, Хоразм Маъмун Академияси 
ахборотномаси таҳририят кенгаши аъзоси
Бахтияр Рузметовга бағишланади.
 
Бахтияр Рузметов –
таниқли, етук ўзбек олими, математик, иқтисодчи, иқтисод 
фанлари доктори, профессор, АҚШ Нью
-
Йорк Фанлар Академияси
аъзоси, минтақавий 
иқтисодиёт бўйича халқаро эксперт. 
Б
. 
Рузметов 1950 йил Янгиарик туманида зиёли оиласида туғилган. Унинг мураккаб, 
сермашаққат, лекин нурафшон илм йўлини танлашида уруш жангохларидан ногирон бўлиб 
қайтган, бутун умрини ёшлар тарбиясига бағишлаган, қирқ
йилдан ошиқ
қишлоқ
мактабида 
директор бўлиб ишлаган, ҳаётдаги шиори ҳалоллик, меҳнатсеварлик, камтарлик, илмга 
интилувчанлик ва изланувчанлик, ўз касбига юксак садоқат бўлган Рўзмат 
Худайбергановнинг хиссаси катта бўлган. Отасидан ўтган бу
фазилатлар бутун ҳаёти 
давомида унга ҳамрохлик қилган
.
У 1966 йилда Янгиарик туманидаги М.Горький номли ўрта мактабнинг математика 
фани фидоийси, новатор ўқитувчи Хожибой Назаров томонидан уша даврдаёк ташкил 
этилган ихтисослашган математика синфини аъло
бахоларга тугатиб, туман тарихида 
биринчи олтин медаль
сохиби бўлган. 
Устозининг ўгитлари асосида математикага чуқур меҳр қўйган Б.Рузметов ўша йили 
Самарканд Давлат Университетининг механика
-
математика факультетига
ўқишга қабул 
қилинади. 
У талабалик йилларидаёк математиканинг амалий ва кибернетика йўналишини 
танлади, ал
-
Хоразмийнинг жаҳон цивилизациясига қўшган бебахо хиссасини, унинг тарихий 
асарларини ўрганди. Бу илмий қизиқиш уни 1971 йилда университетни тамомлагандан кейин 
Тошкент шаҳрига, Ўзбекистон Фанлар Академияси Ҳисоблаш Марказли Кибернетика 
институтига олиб келди. У ўзининг меҳнат фаолиятини институтда инженерлик лавозимидан 
бошлади.
Унинг илмий
-
тадқиқотчи бўлиб шаклланишида юксак табиатли инсон
, 
иқтидорли 
олим, ҳозирги МДХ мамлакатлари, АҚШ, Канада каби давлатларда юқори обрў эътиборга 
эга бўлган Иосиф Борисович Табакман бошқараётган "Фойдали қазилмаларини қазиб олиш 
ва бойитиш жараёнларини оптималлаштириш" лабораторияси илмий жамоасининг таъсири 
катта
бўлди. 
У проф.
И.Б.
Табакман илмий раҳбарлигида кундузги аспирантурага киради ва 
1978 
йилда "Кўп агрегатли комплекслар тизимида оптимал оператив режалаштириш (темир йўл 
транспортида
ишлатиладиган карьерлар
мисолида)
" 
мавзусида номзодлик диссертациясини
ҳимоя қилади
.
У ўзининг илмий изланишлари натижасида илмий раҳбари И.Б.Табакман томонидан 
тузилган иқтисодий математик моделни ривожлантириб кўп агрегатли комплекслар учун 
янги оптималлаштириш масаласини тузди. 
Бу масалада «Экскаваторлар»
-
«Транспорт»
-
«Бойитиш фабрикаси» ўзаро бир тизимга 
бирлаштирилди ва унинг ночизиқли иқтисодий математик модели тузилди. Масаланинг 
ечиш усули йўқлиги сабабли
, 
Б.Рузметов томонидан чегаравий шартларини чизиқли холатга 
(линеаризация) келтиришга асосланган янги усул ишлаб чиқилди ва компьютер дастури 
яратилди. Унинг илмий ишланмалари Навоий ва Олмалик тоғ
-
металлургия комбинатларида 
татбиқ
қилинган ва ҳозир ҳам фойдаланилмоқда. 
Ўз элида илмий тадқиқотлар олиб боришга истаги борлигини сезган Ўзбекистон ФА
"Кибернетика" илмий ишлаб чиқариш бирлашмаси Бош директори академик В.Қобулов ёш 
олимга Хоразмда бирлашмани филиалини ташкил этиб, раҳбарлик қилишни буюради. 

---