|
XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI
–
9/2020
252
birikmasidan hosil bo’lgan. ”Ta’lim texn
o
logiyasi” tushunc
hasi
esa lug’aviy jih
atdan (inglizc
ha “an
edu
cational technology”) ta’lim (o’qitish) jarayonini yuksak mahorat, san’at darajasida tashkil etish
borasida ma‟lumotlar beruvchi fan (yoki ta’limot) ma’nosini anglatadi.
So’nggi o’n yil davomida, nutqimizda “ped
agogik texno
logiya”, ”zamonaviy ped
agogik
texno
logiya”, ”o’qitish
texno
logiyasi” kabi tushunchalar keng qo’llanmoqda. Aksariyat pedagoglar
“ta’lim texn
o
logiyasi” hamda “pedagogik texn
olo
giya” tushunchalari mazmunan bir ma’noni
anglatishini ta’kidlamoqdalar
. Bizning nazarimizda bunday yondashuv u qada
r to’g’ri emas hamda
bu borada yagona to’xtamga kelish muhimdir.
T.H.Ballo “pedagogik texn
o
logiya” tushunchasiga
ta’rif
berar ekan, uni o’qit
ish jarayoniga
nisbatan topshiriqli yondashuv, L.V. Zankov, T.Ya.
Galperin, V.I. Davidovlar bosqichli o
’qitish,
G.K. Selevko hamda boshqa muallifar esa mazmunli
umumlashma sifatida baholaydilar. P.
Mitchelning nuqtai nazariga ko’ra
, pedagogik texnologiya
barcha jihatlariga ko’ra o’ziga xos va samarali natijalarni qo’lga ki
ritish imkonini beruvchi
pedagogik tizimni tashkil
etish bilan bog’liq holda ta’lim tizimi doirasida
olib borilayotgan tadqiqot
nazariyasi va amaliyotining muayyan tarmog’idir. S.K.Islom
gulova esa quyidagi qarashni ilgari
suradi: texnologik loyihaga asosla
ngan ta’li
m jarayonini tashkil etis
h usuli bo’lib,
u avvaldan
belgilangan muayyan qoida va talablarga javob beradi. “Ta’lim texnologiyasi” tushunchasi “ta’lim
metodikasi tushunchasiga ni
sbatan kengdir. O’qituvchini samarali faoliyat ko’rsatishga undovchi
darsning metodik ishlanmasidan farqli ularoq,
ta’lim
texno
logiyasi o’quvchilar faoliyatiga nisbatan
yo’naltirilgan bolib, u o’quvchilarning shaxsiy hamda o’qituvchi bilan birgalikdagi fao
liyatlarini
inobatga olgan holda, o’quv materiallarini mustaqil o’zlas
htirishlari uchun zarur shart-sharoitlarni
yaratishga xizmat qiladi.
Pedagogik texnologiyaning markaziy muammosi o’quvchi shaxsini rivojlantirish orqali ta’lim
maqsadiga erishishni ta’mi
nlashdan iborat. Pedagog olim B.P. Bespalko pedagogik tizimini
pedagogik texnologiyaning asosi ekanligini
e’tirof etgan hol
da, uni quyidagi unsurlardan iborat
ekanini ta’kidlaydi:
-
o’quvchi;
-
ta’lim–
tarbiyaning maqsadi;
-
ta’lim
-tarbiya mazmuni;
-
o’quv j
arayoni;
-
o’qituvchi yoki texnik vositalar;
-
ta’lim
-tarbiyaning tashkiliy shakllari.
Pedagogik texnolog
iya o’zida quyidagi
xususiyatlarni namoyon etadi:
1. Pedagogik texno
logiya pedagogik jarayonni takomillashtirish, optimallashtirishga bo’lgan
ijtimoiy ehtiyojni qondirish omili sanaladi.
2. Pedagogik texnologiya didaktik hamda tarbiyaviy xarakterdagi, shun
ingdek, ta’lim
-tarbiya
jarayonini samarali, mahoratli tarzda tashkil etish borasidagi nazariy hamda amaliy bilimlar
majmui, metodologik fan sifatida na
moyon bo’ladi.
3.
Pedagogik
texno
logiya ta’lim
-tarbiya
jarayonining
umumiy
mohiyatini
aks
ettiruvchi yaxlit jarayondir.
4. Pedagogik texno
logiya yo’naltiruvchanlik vazifasini bajaradi, ya’ni, u shaxsni
rivojlantirish, tarbiyalash, shakllantirish uchun xizmat qiladi.
5. Pedagogik texnologiya-
shaxsiylik xususiyatiga ega bo’lib
, muayyan texnologiyalarni
ta’lim
-tarbiya jarayonida q
o’llashga nisbatan yagona, qat’iy, me’yoriy (standart) talablar
qo’yilmaydi. Har bir pedagog u faoliyat yuritayotgan ta’lim
-tarbiya muhitining xususiyatlari,
mavjud ichki va tashqi shart-sharoitlarini inobatga olgan holda muayyan texnologik yondashuvni
amalga oshirish imkoniyatiga ega.
6. Pedagogik texnologiyaning asosiy maqsadi komil shaxsni shakllantirish uchun poydevor
bo’lgan pedagogik jarayonni takomillashtirish, insonparvarlashtirish, o’quvchining
mustaqilligini
ta’minlash, o’qitish
jarayonida texnik vositalar imkoniyatlaridan samarali foydalanishga erishishdan
iborat.
Pedagogik
jarayonga
nisbatan
texnologik
yondashuv
asosida
hal
etiluvchi
vazifalar:
1. Ta’lim (tarbiya) jarayonining umumiy, yaxlit l
oyihasini ishlab chiqish;
2. Ta’lim
(tarbiya) jarayonid
a hal etilishi lozim bo’lgan aniq maqsad va vazifalarni belgilash;
3. Ta’lim(tarbiya)
jarayoni mohiyatini bashoratlash (taxmin qilish) va uning mazmunini
ishlab chiqish;
4.
Ta’lim(tarbiya) jarayoni samaradorligini ta’
minlashga
yordam
beruvchi
eng
samarali, maqbul shakl, metod, usul hamda texnik vositalarni tanlash;
Do'stlaringiz bilan baham: |
