Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
284
Л.Т.Ахмедова филолог талабаларнинг касбий нутқини ривожлантиришда
модул технологияси ва 
ролли технологиялар, шунингдек, “Кластер” методи, “Венн” диаграммаси, “Эвристик суҳбат”, 
“Синквейн”, “Инсерт”, “Матнни қандай таҳлил қилиш?”, “Нутқий коммуникатив ситуация”, 
“Пирамида”, “Башорат ҳаритаси” (карта прогноза)
, 
“Айтиб бериш харитаси” (карта рассказа)
кабиларнинг амалий аҳамиятини алоҳида таъкидлаб, улардан ҳам кенг фойдаланишни тавсия этади [3; 
27-28-
б.].
Методист олимлар томонидан қайд этилган методлар ўзбек тили машғулотларида талабаларнинг 
монологик нутқини ўстиришга катта ёрдам беради. Олий таълимда ўзбек тили машғулотларини 
машқларда берилган матнни давом эттириш, матндаги гапларни ёки матн қисмларини ўз ўрнига 
жойлаштириш воситасида, эшитиш машқларида эса таянч сўзлар воситасида матнни тиклаш ва сўзлаб 
бериш; ҳафтанинг энг қизиқарли янгиликларини сўзлаб бериш орқали оғзаки нутқ маҳоратини 
намойиш қилиш; адабий ўқиш учун берилган асар ғоясига муносабат билдириш, асар қаҳрамонларини 
тавсифлаш юзасидан давра суҳбати, баҳс
-
мунозара ташкил этиш; ҳозирги куннинг долзарб масалалари 
бўйича интервью бериш; мустақил машғулот ўтиш, ишлаб
-
чиқариш йиғилишини бошқариш ёки соҳа 
ходими сифатида оғзаки расмий нутқлар намойишини кўрсатувчи тақдимотлар, матбуот 
конференциясини ўтказиш каби интерфаол методлар воситасида ташкил этиш талабалар монологик 
нутқини ўстиришда ниҳоятда катта самара беради. Тадқиқот жараёнида
ушбу методлар билан бир 
қаторда коллаборатив ва имитацион
технологияга асосланган қуйидаги интерфаол методлардан
ҳам
фойдаланилди. Бунинг учун 2
-
семестр якунида ҳар бир талабага Ўзбекистон вилоятлари
бўйича 
маълумот тўплаш ва семестр давомида ҳар бир талаба муайян вилоятнинг маъмурий
-
географик 
хусусиятлари, мазкур вилоятдаги урф
-
одатлар бўйича тўплаган маълумотларини 15
-
20 дақиқа вақт 
ичида ўзига хос усулда тақдим этиш топширилади. Талаба тақдимоти бошқа гуруҳдошлариникидан 
кам бўлмаслиги учун тузган сценарий ва слайдлар, қўшимча материаллар воситасида ўзи тўплаган 
материалларни нотиқлик маҳорати билан намойиш этади. Тақдимот методи орқали талабалар 15
-20 
дақиқалик тақдимоти учун мустақил маълумот тўплаш, тақдимот режасини тузиш, ўз нутқи учун 
материалларини мустақил тарзда кетма
-
кет жойлаштириш, нутқида бошловчи,
якунловчи гапларни 
ажрата олиш ва, энг асосийси, монологик нутқлари бўйича эгаллаган малакаларини намойиш 
қиладилар. Бундай дарсларни коллоквиум тарзида ёки гуруҳлараро 
«
Ким кўп билади?» ёки “Зукколар 
мусобақаси” методи асосида
ўтказиш дарснинг қизиқарли ва жонли ўтишига ёрдам беради. Бунинг 
учун талабаларни 6 гуруҳга бўлиш ва ҳар бир гуруҳга ном бериб чиқиш даркор. 1
-
гуруҳ