Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

–
12/2020 
46
of chamomile are correctly determined, as well as the timing and methods of sowing, it has been proven that 
it is possible to grow this crop on large areas in the soil and climatic conditions of the Khorezm region. 
Keywords: 
matricāria chamomil
la, sowing methods, sowing time, number of flower baskets, yield 
 
Мавзунинг долзарблиги.
 
Бугунги кунда, бутун дунёда доривор ўсимликлардан фойдаланиш 
инсониятнинг соғлом турмуш тарзи ва экологик хавфсизлигининг муҳим таркибий қисмига айланиб 
улгурган. Доривор ўсимликлар хом ашёсидан фармацевтика, қисман озиқ овқат эҳтиёжлари учун, 
шунингдек, инсон саломатлиги ва атроф муҳитни яхшилаш учун фойдаланиш долзарблиги жуда тез 
суръатлар билан ўсиб бормоқда [1]. 
Қишлоқ
хўжалиги экинларининг етиштирилишидан даромад олинмайдиган шўр ерларда 
доривор ўсимликларни интродукция қилиш ўта долзарб муаммодир. Бу илмий тадқиқотлар шўрга 
чидамли ва истиқболли турларни аниқлаш, тупроқнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш, фармацевтика, 
тўқимачилик ва озиқ
-
овқат саноатининг хом
-
ашёга бўлган эҳтиёжини қондириш имконини яратади [2].
Шу боисдан ҳам доривор ўсимликларни агрофитоценозда ўстириш, етиштириш ва кенг 
масштабдаги плантацияларини ташкил этиш кун тартибидаги вазифалардан биридир. Илмий тадқиқот 
мавзуси асосида,
Хоразм вилоятининг шўрланган тупроқ
-
иқлим шароитида алоҳида танланган 
доривор ўсимликларни саноат миқёсида катта плантацияларини ташкил этиш ва хом ашё базасини 
яратишга эътибор
қаратилди
. 
Тадқиқот мақсади ва услублари. 
Бизнинг илмий тадқиқотларимизда Хоразм вилояти тупроқ
-
иқлим шароитида доривор мойчечак ўсимлигини
етиштириш жараёнида унинг экологик
-
биологик 
хусусиятларини ўрганиш мақсад қилинган. 
Мазкур доривор ўсимлик республикамизнинг бошқа ҳудудларида ўрганилган бўлишига 
қарамай, Хоразм вилояти шароитида доривор мойчечакнинг
ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлиги 
тўғрисидаги маълумотлар жуда кам. Илмий изланишлар Хоразм вилоятининг Хива туманида, Хоразм 
Маъмун академиясининг экспериментал тажриба базаси тупроқ
-
иқлим шароитида ўтказилди.
Тажрибалар икки хил –
кузги (2018 йил 28 сентябрь ва 2019 йил 25 сентябрь) ва баҳорги (2019 
йил 15 март ва 2020 йил 19 март)
муддатларда экилди. Ўсимликларни уч хил –
ёппасига (15 см), кенг 
қаторлаб (45 см) ва лентасимон кенг қаторлаб (15х45 см) усулда экилди. Уруғ экиш меъёри 4 кг/га. 
Экишдан олдин 90 кг гектар ҳисобида аммофос минерал ўғити қўлланилди. 
Барча вариантлар 4 такрорланишда, бўлинмалар рендомлашган (аралашган) тартибда 
жойлаштирилди. Бўлинмалар майдони 10 м
2
(7 х 1,43м) ни ташкил этди. Барча агротехник тадбирлар
қабул
қилинган умумқоидалар асосида ўтказилди.
Ривожланишнинг мавсумий ритмини стандарт услублар орқали ўрганишда илмий кузатишлар, 
доривор мойчечак ўсимлигининг асосий ривожланиш фазаларини бошланиш ва тугаш вақти оралиғида 
ўтказилди. Фенологик саналарни қайта ишлаганда В.Н.Ниловнинг тавсияларига мувофиқ амалга 
оширилди [3]. Тажрибалардан олинган барча маълумотлар статистик корреляцион таҳлил усули 
асосида қайта ишланди [
4].