Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

4.Педагогик қобилиятнинг асосий турлари.
Педагогик фаолиятнинг самарали бўлиши учун педагогда қобилиятнинг қўйидаги турлари 
мавжуд бўлиши лозим: билим қобилияти, тушунтира олиш қобилияти, кузатувчанлик қобилияти, нутқ 
қобилияти, ташкилотчилик қобилияти, обрў ортира олиш қобилияти, келажакни кўра билиш 
қобилияти, диққатни тақсимлай олиш қобилияти ва хоказо.
Маҳоратли педагог талабалар руҳиятини, билим ва даражасини
ҳисобга олади. Баъзи 
педагогларга ўқув материали тушунарли ва қандайдир
алоҳида изоҳни талаб этмайдигандек туюлади.
Бундай педагоглар ўқувчиларни эмас, балки ўзларини назарда тутадилар.
1. 
Билиш қобилияти
- 
фанни тегишли соҳаларига оид (математика, адабиёт, тарих) 
қобилиятидир. Бундай қобилиятга эга бўлган педагог фанни ўкув курси хажмидагина
эмас, балки анча 
кенг ва чуқўрроқ
билади, ўз фани соҳасидаги кашфиётларни ҳамиша кўзатиб боради.
2. 
Тушунтира олиш қобилияти
- 
педагогнинг ўқув материалини талабаларга тушунарли қилиб 
баён этиш, талабаларда мустақил равишда фаол фикрлашга қизиқтиришдир. Педагог зарур холларда 
ўкув материалини ўзгартира олиш, қийин нарсани осон, мураккаб нарсани оддий, ноаниқ нарсани 
тушунарли қилиб талабаларга етказа олиши
даркор. Педагог талабани мустақил фикрлашини 
рағбатлантира олади.
Қобилиятли педагог талабаларнинг билим ва камолот даражасини хисобга олади, уларнинг 
нимани билишлари ва хали нимани билмасликларини, нимани унутиб қуйганликларини тасаввур 
этади.
3. Кузатувчанлик қобилияти
- 
педагогнинг, тарбияланувчининг ички дунёсига кира олиш 
қобилияти. Талаба
шахсни ва
унинг вақтинчалик рухий холатларини жуда яхши тушуна билиш билан 
боғлиқ бўлган психологик кўзатувчанликдир. 
4. Нутқ қобилияти
- 
нутқ ёрдамида шунингдек имо
-
ишора воситасида ўз фикр ва туйғуларини 
аниқ ва равшан ифодалаш қобилиятидир. Бу
педагоглик касби учун жуда мухимдир.
Педагогнинг нутқи дарсда ҳамиша талабаларга қаратилган бўлади. Педагог янги мавзуни 
тушунтираётган, талабанинг жавобини таҳлил қилаётган, маъқуллаётган ёки қоралаётган бўлса ҳам, 
унинг нутқи ҳамиша ўзининг ички кучи, ишончи, ўзи гапираётган нарса билан қизиқаётганлиги 
билиниб туради. Фикрлар ифодаси талабалар учун аниқ ва содда, тушунарли бўлади.