|
XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI
–
12/2020
173
иштиёқи туризмни ривожлантириш учун имкон берди [2]. Ички
туризм доирасида рекреацион туризм
турларини ривожлантириш учун Фарғона водийси қулай минтақа ҳисобланади. Водийнинг Чимён,
Нанай, Чодак, Резак, Хонобод, Шоҳимардон сингари минтақалари айнан мегаполислардан йироқ дам
олиш масканлари ҳисобланади ҳамда айни
вақтда кичик туристик зоналар ташкил этилган.
Бугунги кунда туризмга хаёт сифатини яхшилаш омили сифатида қаралмоқда. Бу ўз навбатида
туризмнинг даромад манбаи сифатида қараш билан бир қаторда инсоннинг соғлиғи ва фаровонлигига
ҳам таъсир кўрсатиши инобатга олинмоқда. Бугунги хаёт тарзининг мураккабликлари атроф
-
муҳит
хақида ўйлашга бизда оз вақт қолдирмоқда. Бироқ замонавий сайёҳ шунчаки манзараларнинг
ўзгаришидан қониқмайди. Шунинг учун ҳам туристик хизматлар бозорига анимацион технологиялар
шиддат билан кириб бормоқда. Н.И. Гарин анимация [3] нинг туризмга таъсирини ўрганиш натижасида
мехмонхона анимацияси, рекреацион анимация турларини
алоҳида ажратиб кўрсатган. Аниматорлар
дам олувчилар кайфиятига таъсир кўрсатишга харакат қилмоқда. Хорижлик сайёҳларни анимацион
имкониятлардан фойдаланган ҳолда дастурлар яратмоқда.
Фарғона водийсининг йирик шаҳарлари
Андижон, Наманган, Фарғона, Қўқон, Марғилон шаҳарларида мусиқали фавворалар ўрнатилган. Тунда
шаҳар улуғворлигини ошириш мақсадида тарихий меъморий ёдгорликларга турли
анимацион ранг
тасвирга эга чироқлар ўрнатилганлиги шаҳарларни янада ёрқинроқ бўлишига хизмат қилмоқда ҳамда
туризм жозибадорлигини оширмоқда.
Шунингдек хар бир халқнинг мехмондўстлик анъаналари ҳам туризм ривожида муҳим аҳамиятга
эга бўлиб,
бу туристларни энг кўп жалб этувчи омил ҳисобланади. Мамлакатга ташриф буюрган хар
бир сайёҳга туристик агентликлар томонидан саёҳат якунлангач ҳам
мунтазам байрам ва бошқа
тадбирларда турли табрикнома ва откриткалар жўнатилиши сайёҳларни яна бир бор ташрифини
шакллантирувчи омил хисобланади.
Туризм инсон саломатлигини тиклаш, спорт билан шуғулланиш, ўз хоҳиш истакларини намоён
қилувчи, хорижий тил ва маданиятлар билан танишиш, турли касб ва ҳунар турларини ўзлаштириш
имкониятларини ҳам беради. Бироқ саёҳатга монелик қилувчи мотивлар ҳам мавжуд бўлиб, ёш,
маълумот, ижтимоий келиб чиқиш,
менталитет, дин, даромад, оилавий ҳолат бевосита таъсир
кўрсатади.
Россия федерациясида амалга оширилган социологик тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, 70 фоиз
сайёҳлар учун саёҳат турларини танлашда психологик омиллар бирламчи деб эътироф этган бўлса, 30
фоиз сайёҳлар орзу
-
умидлари ва ички хоҳиш истакларини тўлақонли намоён қилиш бирламчилигини
қайд этган. Социологик тадқиқотлар натижаси шуни кўрсатмоқдаки, 65 фоиз сайёҳлар саёҳатга янги
таассуротларга эга бўлиш, ўрганиш, янги жой энергия қувватидан баҳраманд бўлиш устунлик
қилишини қайд этиб ўтган. Бу психологияда энергияни қайта тиклаш сифатида эътироф этилади.
Машхур психолог М. Хайнтс туризм инсон хаётининг шиддатли ритми билан боғлиқ бўлиб, замонавий
дунёда инсон соғлиғини тиклаш мақсадида ишлаб чиқилган
технология сифатида таърифлаган [4]. Е.
В. Криченко эса психологик туризм тубдан бошқача дам олиш бўлиб янги энергия, янги кучга эга
бўлиш муҳим деб ҳисоблаган [5]. Психологик туризм турларига айни вақтда “хокимият жойларига
саёҳат”, “маърифий туризм”, “руҳий туризм”, “пси тур”, “эко
-
пси тур”, “тренинг тур”, “йога тур” каби
кўплаб йўналишларга бўлиниб кетади. Бу туризм турлари
инсоннинг ўзи
-
ўзини англаш учун бошқа
турлардан кўра кўпроқ имкон бериши билан ажралиб туради. “Хокимият жойларига саёҳат” асосан
қадимий давлатчилик марказларига саёҳат қилиш орқали улуғворликни ҳис қилиш, ватанпарварлик
даражасини оширишни англатади. Жумладан, Фарғона водийсидаги Мингтепа Даван давлатининг
улуғворлиги намунаси ҳисобланса, Самарқанд темурийлар давлати пойтахти сифатида сайёҳларни
ўзига жалб этади. “Йога тур” асосан узоқ Шарқ мамлакатларида тараққий қилган бўлса
-
да,
минтақамизда қадимдан Яссавия тариқатида йога машқлари орқали руҳий сокинликка эришилган.
Зиёрат туризми доирасида “йога тур”ларни йўлга қўйиш туризм маршрутларини бойишига хизмат
қилади. Миллий қадриятларимизни намойиш қилиш имконияти вужудга келади.
Психологик туризм мавжуд ресурслар ва инсон омилининг интеграциясидан иборат. Б. Д.
Карвасарский, Г. Л. Исурина, В. А. Ташликов каби олимлар психотерапиянинг туризмга боғлиқ
моделларини ишлаб чиққан. Жумладан, пейзаж психотерапияси,
арт
-
терапия сингари терапия
моделларидан амалда фойдаланиб келинмоқда.
Аслида туризмда психологиянинг ўрни ХХ асрнинг 70
йилларидан бошлаб ўрганиш бошланган. Натижада био
-
гео маданий маконнинг био
-
психо маконга
интеграцияси тўлиқ таҳлил қилинган. Психологик туризмнинг асосий мақсади ҳам одатий ҳаёт
тарзидан бошқа ҳаёт мавжуд эканлигини кўрсатиш, ҳаёт лаззатларидан баҳраманд қилиш асосий
мақсад хисобланади [6].
"Real Holiday
Reports" сайёҳлик компанияси томонидан Греция, Малта ороллари, Португалия ва
Испания сайёҳлик марказларида ўтказилган социологик тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, Европада
энг кўп саёҳатга чиқувчилар Буюк Британияликлар бўлиб, шу вақтга қадар хулқ
-
атворнинг салбий
томонларини кўрсатиш борасида Европа миллатлари орасида немислар олдинги ўринда турган бўлса,
сўнги вақтда русларнинг аста
-
секин саёҳат қилиш масштаби кенгайган сари энг ёмон хулқли сайёҳлар
биринчилигини руслар қўлга киритди. Бу ўз навбатида кўплаб
психологик омиллар билан боғлиқ
эканлиги қайд этилмоқда. ХХ асрнинг 90 йилларида сайёҳлар энг кўп учрайдиган қийинчиликлар
бошқа мамлакатлар қонунчилиги билан яқиндан таниш бўлмаган
бўлса, айни вақтда бошқа
Do'stlaringiz bilan baham: |
