Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

 
5-
расм. Ўзбекистон Республикасида демографик босимнинг ўзгариши 
 
Манба: Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида ҳисобланган
 
5. Меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳолига демографик босимнинг ортиши
. 
Аҳолининг ёш 
таркибини иқтисодий жиҳатдан
ўрганишда ҳар
100 нафар меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳолига қанча 
болалар ва кексалар тўғри келиши ҳақида тасаввур берадиган демографик босим кўрсаткичи
амалий 
аҳамиятга эга. Ўзбекистон Республикаси аҳолисининг ёш таркибида меҳнатга лаёқатли ёшгача бўлган 
ва ундан катта аҳоли улушининг ортиб, аксинча меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳоли улушининг камайиши 
демографик босим коэффициентининг ортишини таъминламоқда (5
-
расм). 
5-
расмдан кўриниб турибдики, 1991 йилда ҳар 100 та меҳнат ёшидаги аҳолига
тўғри келадиган 
меҳнатга лаёқатсиз аҳоли сони 103,9 тани ташкил этган бўлса, 2019 йилга келиб бу кўрсаткич 69,8 тага 
тенг бўлган. Бошқача қилиб айтганда, меҳнатга лаёқатли бир кишига 1991 йилда
1 та, 2019 йилда эса 
0,7 та меҳнатга қобилиятсиз аҳоли тўғри келган. Шунингдек, таҳлиллар 2010 йилдан бошлаб 
республикада демографик босим коэффициентининг мунтазам ортиб бораётганлигини кўрсатади. 
Меҳнатга лаёқатли ёшдан кичик аҳоли улушининг кўплиги сабабли меҳнат бозорига демографик 
босим ортмоқда. Ҳозирги
вақтда 16 ёшгача бўлган шахсларнинг улуши жами аҳолининг 30,5 фоизини
(10,3 млн.кишини) ташкил этади. Ҳар йили ўртача 520 минг нафардан ортиқ киши меҳнатга лаёқатли 
ёшга киради. Мамлакат иқтисодиёти меҳнат бозорига кириб келувчи ёшларни тўлиқ иш билан 
таъминлаш ва иш ўринларини ташкил этиш имкониятига эга эмас
. 
Шунингдек, ўсиб келаётган ёш авлоднинг меҳнат бозорида рақобатлашиш имкониятини 
ошириш ва малакали ишчи кучига нисбатан ортиб бораётган эҳтиёжни қондириш учун уларнинг 
таълим олиши ҳамда соғлиғини сақлашга маблағ сарфлаш талаб этилади.

---