Xoналарда ҳаво алмашинувини ташкил этишнинг аэродинамик асослари

Бердак атындагы КМУ Курылыс факультети 4б инженер коммуникациялари хам курылыс монтажы канегелиги студенты Хамидуллаев Атабектын Вентилияция хам хауани кондитциялау панинен слайд жумысы

Xoналарда ҳаво алмашинувини ташкил этишнинг аэродинамик асослари.

Вентиляция қилинадиган хоналарда оқиб келувчи ҳавони тақсимланишида оқиб келувчи оқимни тарқалишини ўзига хослигини ҳисобга олиш керак, чунки иш зонасида ҳавони талаб этилган параметрларини: ҳароратни, ҳаракат тезлигини, зарарликларни рухсат этилган консентрациясини таъминлаш керак.

Вентиляция қилинадиган хоналарда оқиб келувчи ҳавони тақсимланишида оқиб келувчи оқимни тарқалишини ўзига хослигини ҳисобга олиш керак, чунки иш зонасида ҳавони талаб этилган параметрларини: ҳароратни, ҳаракат тезлигини, зарарликларни рухсат этилган консентрациясини таъминлаш керак.

Хоналарда ҳаво бериш ва ҳавони чиқариб юбориш тирқишларни жойланишига қараганда хонадаги ҳавони ҳаракатланиш ҳар хил бўлади.

Экспериментал изланиш натижасида гидравлик лотокда суратга олинган ҳавони ҳаракатланиш схемалари келтирилган

1-расм

1-расм. Вентиляция қилинадиган хонада ҳавони ҳаракатланиш схемалари

1-расм. Вентиляция қилинадиган хонада ҳавони ҳаракатланиш схемалари

Келтирилган расм хонадаги ҳаво алмашинувини ташкил этилишини кўрсатади.

Ҳаво оқимлари турлари

Хонага оқиб келадиган ҳавони тўғри тақсимлашда ҳаво оқимлари катта рол ўйнайди.

Вентиляция техникасида ҳаво оқимлари хонадаги ҳаво билан аралашади, бундай оқимлар чўктирилган деб аталади.

Гидродинамик режимига кўра ҳаво оқимлари ламинар ва турбулент бўлиши мумкин. Оқиб келувчи вентиляцион ҳаво оқимлари ҳар доим турбулент бўлади.

3 расм. Эркин изотермик оқимни схемаси

Агарда ҳаво оқими ўз йўлида тўсиқларга дуч келмаса ва эркин ҳаракатда бўлса, бундай оқим эркин оқим дейилади. Агарда оқим ўз йўлида тўсиқ конструкциялари билан қисилган бўлса у ҳолда эркин бўлмаган ёки қисилган оқим дейилади

Умумий ҳолда албатта хонанинг тўсиқ конструкциялари оқиб келувчи вентиляция ҳаво оқимларига таъсир кўрсатадилар. Лекин маълум шароитларда бу таъсирни ҳисобга олмасдан туриб оқиб келувчи ҳаво оқимларини эркин оқимлар деб кўрилади. Ҳаво оқими тўсиқ конструкциясининг сиртига яқин жойлашган тирқишдан ҳосил бўлса, (масалан шифтга) ва бу сиртга параллел тарқалиб унга ёйилса бундай оқим ёйилган дейилади. (4 – расм)

Умумий ҳолда албатта хонанинг тўсиқ конструкциялари оқиб келувчи вентиляция ҳаво оқимларига таъсир кўрсатадилар. Лекин маълум шароитларда бу таъсирни ҳисобга олмасдан туриб оқиб келувчи ҳаво оқимларини эркин оқимлар деб кўрилади. Ҳаво оқими тўсиқ конструкциясининг сиртига яқин жойлашган тирқишдан ҳосил бўлса, (масалан шифтга) ва бу сиртга параллел тарқалиб унга ёйилса бундай оқим ёйилган дейилади. (4 – расм)

4 – расм. Шифтга ёйилган оқим

4 – расм. Шифтга ёйилган оқим

Технологик жиҳозлар юзасида ҳарорат хонани ҳароратига нисбатан катта бўлса, конвектив оқим ҳосил бўлади. (5 – расм)

5. – расм. Эркин конвектив оқим.

Ҳамма оқимлар икки гуруҳга бўлинади:

1. Тезлик векторлари параллел бўлган:

2. Тезлик векторлари орасида маълум бурчак бор бўлган оқимлар.

Оқиб келиш ўтказмасини (приточный насадок) геометрик шакли оқимнинг шаклини ва унинг тарқалиш қонуниятларини аниқлайди.

Шакли бўйича ихчам (компакт), ясси (плоский) ва халқасимон (кольцевой) оқимлар мавжуд. (6 – расм)

6 - расм. Турли шаклдаги оқимлар

6 - расм. Турли шаклдаги оқимлар

а- ихчам ўқига нисбатан симметрияли; в- конуссимон; с- ясси; д) халқасимон (тўлиқ конуссимон); е) тўла елпиғичсимон

Ихчам оқимлар ҳаво юмалоқ, квадрат, айлана ва тўғри бурчак тирқишлардан оқиб чиқаётганда пайдо бўлади. Юмалоқ тирқишларда оқиб чиқаётган оқимлар бутун узунлиги бўйича юмалоқ бўлиб, ўз ўқига нисбатан симметрияли бўлади.

Квадрат ва тўғрибурчак тирқишлардан оқиб чиқаётган оқимлар бошида ўз ўқига нисбатан симметрияли бўлмайди, кейинчалик маълум масофадан сўнг ўқига симметрияли оқим бўлиб қолади.

Ясси оқимлар узунлиги чексиз бўлган тирқишли тирқишлардан оқиб чиқиш натижасида ҳосил бўлади. Амалда тирқиш узунлиги унинг баландлигидан йиғирма марта катта бўлса, оқим ясси оқим деб ҳисобланади, яъни .

Агар ҳаво оқими халқали тирқишдан оқиб чиқаётганда канал ўқига нисбатан <180° бундай оқим халқали, <135° атрофида бўлса-тўла конусли, ва <90° тўла елпиғичли дейилади. Тарқатиш ва сўриш тирқишлари атрофидаги ҳаво ҳаракатининг суърати мутлақо бир-биридан фарқланади (7 – расм). Агарда сўриш тешигига ҳаво оқими ҳар томонларидан бир хилда оқиб келса, тарқатиш тешигида у <25° бурчак остида ёйиладиган ҳаво оқимида отилиб чиқади.

7 – расм. Ҳаво бериш (а) ва ҳавони сўриш (б) тирқишлари атрофидаги ҳавони ҳаракатланиши

Соф назарий нуқтавий ва чизиқли қуйилиш тушунчаларини кўриб чиқайлик.

Нуқтавий қуйилишда орасида жойлашган нуқтага «L» сарфли ҳаво оқими сўрилади.