Xom- ashyo va materiallar

Materiallar - bu ishlab chiqarishning moddiy asosini tashkil etuvchi mehnat predmetlaridir. 4-son BHMS «Tovar-moddiy zahiralar» ga muvofiq, ishlab chiqarish zahiralariga quyidagi ko’rinishlarga ega bo’lgan aktivlar kiradi:

• 
  Xom- ashyo va materiallar – mahsulot (ish, xizmat) ni ishlab chiqarish (bajarish)da uning moddiy asosini tashkil qiluvchi mehnat predmetlari;
  
• 
  Yarim tayyor mahsulotlar (polufabrikatlar) – bu ishlovning ma’lum texnologik bosqichlaridan o’tgan, lekinda mustaqil tayyor material sifatida tan olinishi mumkin bo’lmagan, keyingi ishlavga muhtoj mehnat predmetlari;
  
• 
  Butlovchi qismlar – bu buyumni bir butun holatga keltirishda zarur bo’lgan qismlari.
  
• 
  Yoqilg’i – bu ishlab chiqarishda ishlatiladigan yoqilg’ilar (benzin, kerosin, salyarka, suyultirilgan gaz va boshqalar);
  
• 
  Moylash materiallari – bu texnik vositalarni ishlatishga ketadigan solidol, aftol va shu kabi moylar.
  
• 
  Ehtiyot qismlar – bu texnik vositalarning tarkibiy unsurlari ( porshen, gilza, ballon, kamera va boshqalar );
  
• 
  Qurilish materiallari – bu obyektlarni qurish, ta’mirlashda qullaniladigan materiallar (g’isht, taxta, sement va boshqalar);
  
• 
  Yem-xashaklar – bu korxonalarning balansida turgan hayvonlarni saqlash, o’stirish, boqish uchun yetishtirilgan, sotib olingan omuxtalar, ko’kat o’tlar, silos, yontoq, samon va shu kabi yem-xashaklar.
  
• 
  Tara – bu mahsulotlarni o’rashda, tashishda, saqlashda ishlatiladigan aktivlar ( butulka, bochka, yaщik , xalta va boshqalar );
  

Ishlab chiqarish zahiralariga yuqoridagilardan tashqari istesno tariqasida inventarlar va xo’jalik buyumlari, shuningdek o’stirishdagi va boquvdagi mollar ham kiradi.
Ishlab chiqarish zahiralari ishlab chiqarishdagi roliga ko’ra asosiy va yordamchi zaxiralarga bo’linadi.
Asosiy ishlab chiqarish zahirasi deganda ishlab chiqariladigan mahsulotni asosiy komponentini tashkil etadigan xom - ashyo materiallar tushuniladi. Masalan, kolbasa ishlab chiqaruvchi korxona uchun asosiy xom-ashyo material bo’lib go’sht hisoblanadi. Qolgan materiallar, aytaylik, chesnok, qalampir, tuz, sirka, o’rash plyonkasi, shpagat va boshqalar ushbu korxona uchun yordamchi materiallar hisoblanadi. Xuddi shunday qurilish tashkilotida qurilish materiallari, transport korxonasida ehtiyot qismlar asosiy ishlab chiqarish zaxiralari bo’lib xizmat qiladi.