Xolmuminova Zumrat ek-91 Mustaqil ish 1-ilova Moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish va ularning o’zaro bog’liqligi

3. Ularning o’zaro bog’liqligi qanday?
 
Moddiy va nomoddiy ozaro bog'liq kategoriyalar.Negaki inson ikkala resusrga ham extiyoj sezadi. 
Masalan moddiy ne'matlardan avtomabilni olsak, u bizga yaqinimizni uzoq qiladi ishlarimiz vaqtini 
qisqartirishga yordam beradi shu bilan birgalikda biz avtomabilda ketyotganimizda charchoqni his qilgan 
holda yoki bir vaqtda madaniy hordiq dam olish uchun nomoddiy resursga extiyoj sezamiz. Masalan 
musiqa eshitamiz bu bizga vaqtimizni maroqli o'tkazishga yordam beradi.Yoki qandaydir ixtiro va 
kashfiyotlar bizni ishlarizmini yengallishtiradi keng rakursda yanada ko'proq faoliayt olib borish8mozga 
ko'maklashadi 
O’zbekistonning resurs potentsiali va ulardan samarali foydalanish muammolari.
 
1. O’zbekistonning resurs potentsialini qanday tavsiflash mumkin?
 
Ishlab chiqarish samaradorligi va uni oshirish masalasi har doim iqtisodiyot nazariyasi fanining dolzarb 
muammosi sifatida, uning diqqat markazida bo’lib keladi. Ayniqsa hozirgi pay
tda bu masala yanada 
keskin qo’yilmoqda. Buning sababi shundaki, ishlab chiqarish samaradorligini oshirmasdan turib 
mamlakatimiz oldida turgan muhim masala 
–
mustaqil iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish vazifasini 
amalga oshirib bo’lmaydi. Samaradorlikn
ing iqtisodiy mazmuni sifatida har doim ishlab chiqarishning 
pirovard natijasi bilan unga avanslangan resurslar, mablag’lar yoki qilingan xarajatlar o’rtasidagi nisbat 
tushuniladi. 
2. Ishlab chiqarish jarayonida resurs potentsialidan samarali foydalanishning
mohiyati nimada? 
Ishlab chiqarish samaradorligi 
—
korxona miqyosida iqtisodiy faoliyat, iqtisodiy dasturlar va tadbirlarning 
foydali natijalar berishi, olingan iqtisodiy samaraning m
uayyan qiymatga ega boʻlgan resurslarni 
qoʻllagan holda eng yuqori ishlab chiqarish hajmiga erishishga sabab boʻlgan ishlab chiqarish omillari, 
resurslar sarflariga nisbati bilan tavsiflanadi. Ishlab chiqarish samaradorligi korxona faoliyatining yakuniy 
na
tijasini koʻrsatadi. Miqdoriy jihatdan ishlab chiqarish samaradorligini mahsulot ishlab chiqarish uchun 
sarf qilingan mehnat miqdori bilan oʻlchash mumkin, lekin mehnat sarfini aniq oʻlchash ancha qiyin. Shu 
sababli, ishlab chiqarish samaradorligi mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligi; ishlab chiqarish 
vositalaridan va kapitaldan foydalanish samaradorligi koʻrsatkichlari bilan aniqlanadi. Korxonalarda 
ishlab chiqarish samaradorligining umumlashgan koʻrsatkichi tovar ishlab chiqarish surʼatlarining oʻsishi 
hisoblanadi, undan tashqari puldagi harajatlar birligiga toʻgʻri keladigan mahsulot hajmi, balans 
foydaning asosiy va aylanma fondlar yigindisiga nisbati, toʻla tannarx koʻrsatkichlari muhim ahamiyatga 
ega. Mehnat unumdorligining oʻsishi surʼatlari, mehnatni tejash va mahsulot hajmi oʻsishida mehnat 
unumdorligi hissasi kabi koʻrsatkichlardan ham foydalaniladi. Ishlab chiqarish samaradorligi texnik 
samaradorlik (ishlab chiqarish hajmi), iqtisodiy samaradorlik (mehnat unumdorligi, mehnat resurslari, 
asosiy fondlar, aylanma resurslar), ijtimoiy samaradorlik (moddiy resurslar, foyda) hisobiga shakllanadi. 
Ishlab chiqarish samaradorligini hisoblashdan maqsad samaradorlikka nimalar hisobiga erishilganini 
aniqlash va yana qanday omillar evaziga uni oshirish mumkinligini belgilashdan iborat. 

---