Xo’jayli tumani xtb ga qarashli 42-sonli umumta’lim maktabining kimyo o’qituvchisi Endirboyeva Nodiraning

Xo’jayli tumani XTB ga qarashli

42-sonli umumta’lim maktabining KIMYO

o’qituvchisi Endirboyeva Nodiraning

8-sinf uchun Mineral o’g’itlar

mavzusi bo’yicha dars ishlanmasi

Reja:

• Mineral o’g’itlarning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati
• Mineral o’g’itlarning sinflanishi

Darsning maqsadi:

• O’quvchilarga mineral o’g’itlar haqida umumiy ma’lumot berish;
• O’quvchilarga mineral o’g’itlarning o’simliklar uchun qay darajada muhim ekanligini tushuntirish;
• O’quvchilarning dunyo qarashini kengaytirish, nutqini rivojlantirish.

Asosiy qism

O’simliklar narmol rivojlanish uchun uglerod,kislorod,vodarod,azot,fosfor,kaliy,kalsiy,magniy, temir kabi elementlar zarur.

O’simliklar narmol rivojlanish uchun uglerod,kislorod,vodarod,azot,fosfor,kaliy,kalsiy,magniy, temir kabi elementlar zarur.

Bu elementlarning ichida o’simliklar uchun azot, fosfor va kaliy muhim hisoblanadi.

MINERAL O’G’ITLAR

O’simliklarning kimyoviy tarkibida davriy sistemadagi 70 ga yaqin

element mavjud.Ularning

ayrimlari o’simlik o’sishi

uchun ko’proq ayrimlari

esa ozroq miqdirda kerak.

Makroelement

UGLEROD

KISLOROD

VODOROD

AZOT

KALSIY

KALIY

MAGNIY

OLTINGUGURT

FOSFOR

Mikroelement

TEMIR (Fe)

MARGANES (Mn)

BO’R (B)

MIS (Cu)

RUX (Zn)

KOBALT (Co)

MOLIBDEN

(Mo)

O’simliklarda azot yetishmaganda uning o’sishi kechikadi

Barglarioch-yashil bo’lib qoladi, hatto sarg’ayib ketadi.

Bunda fotosintez jarayoni buziladi va hosil kamayishiga sabab bo’ladi.

Fosfor o’simliklar hayotida juda zarur bo’lgan

oksidlanish-qaytarilish jarayonida ishtirok etadi.

Kaliy o’simliklarda sodir bo’ladigan fotosintez

Jarayonini tezlashtiradi.

Tuproq eritmasida ionlarga ajraladigan moddalar mineral o’g’itlar deyiladi

Mineral o’g’itlar tarkibidagi ozuqa elementlariga qarab oddiy va ko’mpleks o’g’itlarga bo’linadi:

Oddiy o’g’itlar faqat bitta ozuqa elementi bo’lib

(NaNO3, KCl, NH4NO3,) kiradi

Kompleks o’g’itlar

Tarkibida ikki yoki

Uch xil ozuqa elementi bo’lib:

(KNO3, NH4 H2PO4 kiradi

“Agro” yunoncha so’z bo’lib “dala”

“Agro” yunoncha so’z bo’lib “dala”

Agrokimyo esa- dala kimyosi demakdir

1840-yilda nemis kimyogari Yu. Libix

“Kimyoning dehqonchilikka tadbiqi”

Kitobida o’simlik oziqlanishi uchun

Azot, fosfor, kaliy elementi tutgan tuzlar zarur ekani aytilgan

Mineral o’g’itlarning sinflanishi

“Xatoni top?” o’yini

Maqsad: O’quvchilarda “oddiy modda”, “murakkab modda” tushunchalarni mustahkamlash, diqqat-e’tiborlarini jamlash, noto’g’ri javoblarni tashlab to’g’ri javobni tez topish malakalarini hosil qilish.

Topshiriq: O’quvchilar 3 ta komandaga (sinfdagi qatorlar soniga qarab) bo’linadi.Har bir komanda o’qituvchidan bittadan kartoteka qabul qiladi. O’qituvchi ishorasi bo’yicha 1-partada o’tirgan ishtirokchilar tomonidan kartotekaning yuqori qatorida yozilgan oddiy va murakkab moddalar mos kelmaydigan nomlari o’chiriladi. So’ngra ikkinchi partada o’tiradigan o’quvchilarga yuboriladi. Ular kartotekaning 2-qatoridagi xatolarni tuzatadilar va o’yin shu tarzda davom ettiriladi.

UYGA VAZIFA:

O’simliklar kimyoviy tarkibi

haqida tushunchalar yozing?

O’simliklardagi fotosintez

jarayonining

rasmini chizing?

8-sinf kimyo I.R.Asqarov,K.Gopirov

• 8-sinf kimyo I.R.Asqarov,K.Gopirov
• M.Abdulxayeva Umumiy kimyo
• www.ziyonet.uz

Foydalangan adabiyotlar

E'tiboringiz uchun raxmat