Xi—xv асрларда франция

Mavzuning tarkibiy qismi. Ushbu disertatsiya tarkibiy jihatdan kirish, ikki bob 

va xulosa qismlaridan iborat. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi, o`rganilish darajasi 

va bugungi kunda dunyo tarixidagi ahamiyati xususida to`xtaladi.  

“Fransuz  inqilobchilari  siyosatida  madaniyat  masalalari”-deya  nomlangan 

birinchi bob uch qismga ajratilib tahlil qilingan. Birinchi qismda Xalq ta’limining isloh 

qilinishi,  uning  cherkovdan  ajratilib  dunyoviy  bilim  maskaniga  aylantirilishi  hamda, 

unga  doir  masalalarning  Milliy  Konventda  ko`rib  chiqilishi  yoritilgan.  Ikkinchi  qism 

inqilob davrida akademiya faoliyati bilan bevosita bog`liq. Unda akademiyaning inqilob 

amalga  oshishida  tutgan  roli,  ichki  o`zaro  kurashlar,  bu  davrdagi  ilmiy  yutuqlari  va 

olimlar  faoliyati,  Konvent  tomonidan  nizomlarning  o`zgartrilishi  tahlil  qilingan. 

Uchinchi  qismda  bayramlar,  nashriyotlar  va  yodgorliklar  borasidagi  siyosat  o`z  aksini 

topgan. 

Ikkinchi bob “Diniy masalalar siyosatchilar muhokamasida”-deb nomlanib u ham 

uch qismda  yoritilgan. Birinchi qism cherkovning hokimiyatda ta’sirini kamaytirish, u 

bilan  bog`liq  turli  munosabatlarning  Konvent  va  departamentlardagi  muhokamasi 

xususida.  Ikkinchi  qism  bevosita  Konvent  tomonidan  qabul  qilingan  cherkov  va  uning 

mulkiga  doir  hujjatlarning  tahliliga  bag`ishlangan.  Uchinchi  qism  isloh  qilingan 

cherkovda ruhoniylarning vazifasi, huquq va burchlari haqida.  

Bundan  keyin  yuqorida  keltirilgan  bob  va  qismlarni  umumiylashtirib  xulosa 

yasalgan. Eng so`nggida foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati ham keltirilgan. 

 Mavzuning  tarixshunosligi.  XVIII  asr  fransuz  inqilobi  nihoyatda  katta  voqeya 

bo`lganligi  uchun  uning  xususiyatlari,  sabablari,  natijalari  haqida  juda  ko`plab 

tarixchilar  shug`ullandilar.  Inqilobning  umumiy  xarakteri    yoki  undagi  yirik 

namoyondalar faoliyati haqida alohida maxsus kitoblar chop etilgan.  

 Ikkkinchi  jahon  urushidan  so`ng  dunyo  ikki  qarama  –  qarshi  tomonga  bo`linib 

ketganidan    so`ng  inqilob  xarakteriga  bir-biriga  zid  nashrlar  e’lon  qilina  boshlandi. 

G`arbiy  Yevropa  va  Amerika  tarixchilari  unga  o`z  qarashlari  bilan  baho  bersa, 

sotsialistik davlatlar uning sinfiyligini ochib berishga urindilar.  

 Inqilobning  din  va  madaniyat  masalalaridagi  tarixini  o`rganishda  A.Olarning 

1918-yilda  rus  tiliga  tarjima  qilingan  “Политическая  история  французкой 

---

 

6 

революции”

3

  asari  umumiy  voqealarni  qamrab  olsada  unda  din  va  madaniyat 

masalalariga  ham  alohida  boblar  ajratilgan  va  mavzuni  hujjatlarga  tayanib  yoritib 

bergan.  Bu  sohada  rus  tarixchilarining  faoliyati  ham  ancha  samarali.  N.Konchevskiy  

fransuz  tilidagi  bir  nechta  inqilobga  doir  kitoblarni  qo`shimcha  mulohazalar  bilan  rus 

tiliga  tarjima  qildi.  M.Ya.Domnich  bu  davrning  diniy  masalalari  bilan  shug`ullandi  va 

1960-yilda bu haqda kitobini nashr qildirdi.

4

 Unda diniy masalalar to`liq yoritib berildi. 

XX  asrning  80-90  yillarida  ayniqsa  unumli  faoliyat  olib  borildi.    Din  va  madaniyatga 

doir bir necha hujjatlar bevosita rus tiliga tarjima qilinib to`plam shaklida nashr qilindi,  

xususan  A.V.Ado  muharrirligida  turli  hujjatlar  1990-yili  ikki  tomlik  kitob  qilib  nashr 

etildi.  Shunday  hujjatlar  Ye.Ye.  Yurovskaya  rahbarligida  va  shu  yili  V.G.Sirotkin 

muharrirligida  yana  hujjatlar  to`plami  chop  etildi.

5

  Bundan  tashqari  biz  Ya.M.Zaxer, 

V.M.Dalin,  N.M.Lukin,  A.F.Yefimov,  V.A.Orlovlarning  faoliyatini  ham  ta’kidlab 

o`tishimiz lozim.