Xi—xv асрларда франция

Jakeriya. Jana De Venett «Xronika»sidan

22

 

 

 

1358 yilda uncha mustahkam bo’lmagan qishloqlar o’zlarini dushman hujumidan 

himoya qilish uchun cherkovlarni haqiqiy qasrlarga aylantirdilar. Atrofini 

handaq  bilai  o’rab,  qo’ng’iroq  minoralariga  harbiy  ma-  shinalar,  tosh  va  o’qlar 

o’rnatdilar. Kechalari bu minoralarniig eng yuqorisida qo’riqchilar turadi. Dushmanning 

yaqinlashayotganipi xabar qilish uchun u erda bolalar turib ular uzoqdan dushmanning 

kelayotganini sezishlari bilanok karnay chalib va bong urib xabar  berishadi. Bu signalni 

eshitgan dehqonlar o’z uylari  va erlarini tashlab, mumkin qadar tezlik bilan cherkovda   

o’zlariga   yashirinish   joyi   izlashadi.   Luara qirg’og’ida    boshqa   aholi   kechalarni   

o’z    oila   a’zolari   va   mollari bilan   birgalikda   o’z   erto’lalaridan   ancha   uzoqda  

— daryodagi   orollarda   yoki   suvda    oqim    o’rtasiga   mustahkamlanib   qo’yilgan   

qayiqlarda   o’tkazishadi.   

Bu  (1358)  yili  toklar  —  odamlarning  ichimlik    manbalari  parvarish  qilinmadi, 

dalalar  chopilmadi    va  urug’lik  sepilmadi,  buqa  va  qo’ylar  yaylovlarda    yuritilmadi; 

                                                         

22

  Хрестоматия  по  истории  средних  веков.  Н.  П.  Грацианский    ва  С  Д  Сказкин 

таҳрири остида, II жилд, Учпедгиз, М., 1950 г.  49-55-бетлар. 

---

 

19 

cherkov  va  uylar...  hammani  yamlab  ketayotgandek  emirilgan,  o’t  tushib  tutun  chiqib 

yotardi. Ilgari ko’m-ko’k yaylov va ekinzorlar o’rnida qarab, ta- nib bo’lmaslik darajada 

yovvoyi  o’tlar  o’sib.  yoki  tap-taqir  er  ko’ripib  yotardi.  Bonglar  xursandchilik  bilan 

sodiq  dehqonlarni  diniy  e’tiqodga  chaqirish  uchun    emas,  balki  dushmanning 

yaqinlashib  kelayotganligi  haqida  xabar  qilib,  dehqonlarning  qochishi  uchun  signal  

berardi.  Men  yana  nima  deyishim  mumkii?  Hamma  joyda  juda  og’ir,  mushkul  ahvol 

hukm  surardi.  Ayniqsa,    dehqonlar  orasida,  ahvol  haddan  tashqari  yomon  edi,    chunki 

senorlar  ularning  mol-mulklariii  olib,  hayotlarini  g’am-g’ussa  bilan  to’ldirgan  edilar. 

Endilikda  dehqonlar  qo’lida  qolgan  mayda  va  yirik  qora  mollar  juda  oz  bo’lsa-da, 

senorlar  hamop  har  bir  bosh    mol  uchun:  buqaga  10  solid,  qo’yga  4  yoki  5  solid  soliq  

talab qilardilar. Yuqoridagi voqealarga qaramay,  ular o’zlarining vassallarini dushman 

hujumidan himoya qilish uchun tashvishlanmasdilar.   

Xuddi  shunday  paytda,  boshqa  shaharlar  bilan  birga  Parij  shahri  ham  xalqni 

dushman  hujumidan  saqlash  o’rniga  ularni  yana  ham  siqib  bordi.  Kutilmaganda  unga 

yaqin  joyda  bir  voqea  sodir  bo’ldi.  1358  yil    yozida  Sen-Lu  de  Sheren,  Klermon 

chekkasidagi Bova    diotsezida

23

   yashovchi   dehqonlar   hamma   tomondan   qash-  

   

shoqlik  va  zulmning  kuchayishini  ko’rib,  qo’llariga  qurol  olib  Fransiya  zodagonlariga 

qarshi ko’tarildilar.  Chunki mahalliy dvoryaplar ularpi mudofaa qilish  orniga aksincha 

dushman  singari  azoblardilar.  Qo’zg’olonchplar  o’z  oralaridan  notiqligi  va  aqlliligi 

bilan  ajralib turgan Melo qishlog’idan chiqqan Gilom Kal ismli dehqonni boshliq qilib 

belgiladilar. Shunday  qilib, qurollangan va bayroqlar ko’tarib olgan deh- qonlar barcha 

okruglarga  tarqalib,  yo’llarida  uchragan    erkak  zodagonlarni,  hatto  shaxsiy  senorlariii 

shafqatsiz  ravishda  o’ldirdilar,  yo’q  qildilar.  Qo’zg’olonchilar  bu  bilan  qanoat  qilmay, 

zodagoplarning  uy  va    qasrlarini  er  bilan  yakson  qilib,  tekislab  tashladilar.  Ularning 

xotinlarini, yosh bolalarini azob berib  o’ldirdilar...   

Dvoryanlar  ancha  vaqtgacha  o’zlarini  o’nglay  olmadilar.  Dehqonlarning 

harakatlari  uzoqqa  bormay  tugadi    va  barcha  harakatlari  boshqacha  tus  oldi.  Agar 

                                                         

23

 Диоцез — епархия черков округи.

 

---

 

20 

dastlab  ular senorlarning zulm  va  siqpg’iga qarshi aql bilan, haqqoniyat uchun kurash 

qilgan  bo’lsalar,  lekin    keyinchalik  ularning  ishi  dahshatli  mudhish  tus  oldi... 

Dvoryanlar  ularning  hammasini  kuzatib  bordi,    aql  bilan  ularga  qarshi  sekin-asta  kuch 

to’pladi.  Tezlikda  Navarra  qiroli  ularping  ba’zi  qo’shin  boshliqlarini  aldab  qo’lga 

tushirdi va o’ldirdi.